Üreten-tüketiciler ve Türk yemek kültürü: Kendin pişir kendin ye konseptli yiyecek ve içecek işletmelerinde nitel bir analiz

Abstract

İnsanoğlu ilk çağlardan beri yaşamına devam etmek için bir şekilde beslenmiştir. Zamanla ateşi bulmuş ve böylece yemek türlerini, pişirme biçimlerini kendiyle birlikte geliştirmiştir. Pişirme işlemleri gelişip değiştikçe yiyeceklerin de kıymeti artmıştır. Pişirme işlemlerinin değişimiyle sofralar değişmiş, tüketim alışkanlıkları değişmiş ve elbette sosyal davranışlar da bu değişimden kendi payına düşeni almıştır. Pişirme işlemleri başkalaştıkça mutfaklar da karakteristik özellikler edinmiştir. İnsanın evrimi devam ettikçe, günümüzde yemek yemenin manası farklılaşmaya devam etmektedir. İlk dönemlerde temel besin maddesi ve hayatı devam ettirmek için zorunlu bir ihtiyaç olarak görülen yemek bugün bir sosyalleşme aracı ve hatta bir statü- prestij göstergesi haline gelmiştir. Paylaşımın, kalabalık yemenin ve paylaşmanın izlerini taşıyan toplu yemek yeme kültürü Türk mutfağı içerisinde, Türk yemek kültüründe özgün bir noktadır. Aynı zamanda et tüketiminin sıklığı ve et tüketimine olan yatkınlık da Türk yemek kültürü ve mutfağı açısından söylenebilmektedir. Bu durum pişirme yöntemlerinden mangalı da sık kullanılan bir yöntem ve aynı zamanda da et yemede bir ritüel haline getirmiştir. Türk kültüründe yer alan toplu yemek yeme ve yemeği bir sosyal paylaşıma dönüştürme güdüsüyle birlikte mangalcılık, kendin pişir kendin ye konseptiyle bütünleşmiştir. Teknolojinin gelişimiyle birlikte değişen tüketim kalıplarının, yeniden tanımlanan ihtiyaçların, isteklerin ve beklentilerin sonucunda tüketici algısı ve profili de keskin biçimde değişime uğramaktadır. Günümüzün postmodern tüketicileri Prosumer (Üreten tüketiciler) olarak ele alınabilmektedir. Üreten tüketiciler tükettikleri ürünün üretiminin herhangi bir kısmına dahil olan, tükettiği ürün ile değer üreten ve katılımcı bir profile sahiptir. Yapılan çalışma da buradan yola çıkarak kendin pişir kendin ye konseptiyle tükettiği ürünün pişirme/servis vb. kısımlarını kendi üstlenen tüketicilerin üreten tüketiciler olduğu varsayımına dayanmakta ve kendin pişir kendin ye konseptini üreten tüketicilerin Türk yemek kültüründeki yansıması olarak görmektedir. Hazırlanan çalışma Yalova’da yer alan 3 kendin pişir kendin ye işletmesiyle yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile bilgi toplamaktadır. İşletmelerle görüşülmesi, tüketicilerin tercihlerine ve eğilimlerine kuşbakışı bakma imkanı tanımakta ve genel bir fotoğraf çıkartmayı hedeflemektedir.

Mankind has been nourished in order to survive since the ancient times. Over time, he found a fire thus he developed the types and patterns of cooking with himself. As the cooking processes developed and changed, the value of the food increased. With the change of cooking processes, tables and consumption habits changed and ,of course, social behaviours were also affected by this change. As cooking processes have changed, kitchens have also acquired characteristic features. As human evolution continues, today, the meaning of eating continues to differentiate. In the early periods, food, which is regarded as a basic nutrient and a necessity to maintain life, has become a tool of socialization and even a status and prestige indicator. The culture of collective eating, which is accompanied by eating and sharing with the crowd, is a unique spot in Turkish cuisine culture in Turkish cuisine. At the same time, the frequency of meat consumption and the predisposition to meat consumption can be said in terms of Turkish food culture and cuisine. Thus, the barbecue, one of the cooking methods, has become a commonly used method and at the same time has become a ritual for eating meat. Barbecue is integrated with self-catering concept along with the disposition to eat together and make it social sharing in Turkish culture. With the development of technology, consumer sentiment and profile undergo sharp changes as a result of changing consumption patterns, redefined needs, desires and expectations. Today’s postmodern consumers can be considered as Prosumer (Producing consumers). Consumers have a profile which is participatory, produce value with the consumed product and which is included in any part of the production of the product they consume. The study is based on the assumption that the consumers who cook and serve their foods with self-catering concept are the producing consumers and it sees consumers who produce self-catering concept as a reflection of Turkish food culture. The study that was prepared gathers information by using semi structured interview technique with 3 self-catering businesses in Yalova. Meetings with the businesses enable them to take a bird’s-eye view of consumers’ preferences and trends and aim to create a general outline.