Türk tiyatrosunda kurtuluş savaşı (1919-1928)

Abstract

This study of which topic is independence war in Turkish theatre contains works of Ottoman Turkish theatre to have written between 1919 -1928. The events and individuals in these works are compared with the ones in the historical resources and brought up their common features. ?Öldürülen Söz Öldürülemeyen Aşk? Such performances as ?Öldürülen Söz Öldürülemeyen Aşk? ?Mukaddes Ateş?, ?Tehlike Karşısında?, ?Memiş Çavuş Rüyada?, ?Sancağın Şerefi?, ?İşgal Bulutları ve Zafer Yıldızları?, ?Aydında Zincir Kıran; Yeni Doğan Türk?put emphasis on the triumph Turkish people believed in, at the same time Turkish people and Turkish soldier who were ready to sacrifice their lives for the sake of their country are praised all the time. The main aim of these performances is to promote the unity of people and their belief in struggle by motivating national feelings when indicating facts. Because following the Indepence War people were tired and helpless. Founding a new state, restructuring of the country was not easy for the community who fought for many years. That?s why these performances put on emphasis on faith and on the faith triumph based. The performance called ?Hak ve Kuvvet?, carrying on allegorical quality, has a diffirent point of view about the Independence war. In this performance the heros consists of ethical values. In the performance named ?İzmir İşgali? both the events going on till the occupation and the heros or heroines are indicated to the real incidents. The performance called ?Beşerû Bir Muhakeme ve İlahû Bir Hüküm?deals with the conflict Turkish people experienced within themselves. All the performances to have been studied show us that the Turkish War of Independence is not only the war beaten against western countries but also the Turks being in favour of western countries. The points stated in the prologue of these performances also shows us that the main purpose of writing these performances is to light the way for the history, prevent this epic from being forgotten and transfer the events to the newt generations as they are. In his explanation at the beginning of this performance called ?Memiş Çavuş Rüyada? written by Tunalı Hilmi in 1921. He says that the war hasn?t ended yet, but he is sure they will beat the enemy and get the triumph and that?s why he finishes his performance with a representative victory. His explanation of this type shows the strength of faith in the victory.

Türk Tiyatrosunda Kurtuluş Savaşı konulu bu çalışma, 1919-1928 yılları arasında yazılmış Osmanlıca tiyatro eserlerini içermektedir. Bu eserlerdeki olay ve şahıslar, tarih kaynaklarındaki olay ve şahıslarla karşılaştırılmakta ve ortak yönler ortaya konulmaktadır. ?Öldürülen Söz Öldürülemeyen Aşk?, ?Mukaddes Ateş?, ?Tehlike Karşısında?, ?Memiş Çavuş Rüyada?, ?Sancağın Şerefi?, ?İşgal Bulutları ve Zafer Yıldızları?, ?Aydında Zincir Kıran; Yeni Doğan Türk? gibi temsillerde çoğunlukla halkın zafere olan inancı vurgulanmakta, aynı zamanda vatan uğruna canını fedaya hazır Türk halkı ve Türk askeri daima övülmektedir. Bu temsillerdeki temel amaç gerçekleri gözler önüne sererken milli duyguları ön plana çıkararak halkın bütünlüğünü ve mücadele inancını kamçılamaya yöneliktir. Çünkü Kurtuluş Savaşı'nın ardından halk bezgin ve çaresizdir. Yeni bir devlet kurmak, ülkeyi yeniden yapılandırmak yıllarca savaşmış bir toplumun kolay kolay altından kalkabileceği bir yük değildir. Bu nedenden olmalıdır ki bu temsillerde inanç ve inanca bağlı zafer vurgulanmaktadır. Alegorik bir nitelik taşıyan ?Hak ve Kuvvet? adlı temsil ise Kurtuluş Savaşı'na farklı bir bakış açısıyla yaklaşmaktadır. Bu temsilde kahramanları, etik değerler oluşturmaktadır. ?İzmir İşgali? adlı temsilde, işgale kadar süregelen olaylar da kahramanlar da gerçeklere bağlı olarak belirlenip aktarılmaktadır. ?Beşerû Bir Muhakeme ve İlahû Bir Hüküm? adlı temsil ise Türk halkının, kendi içinde yaşadığı çatışmayı aktarmaktadır. İncelenen tüm temsiller göstermektedir ki Kurtuluş Savaşı, hem Batılı devletlere karşı hem de Batı yanlısı Türklere karşı kazanılmış bir savaştır. Temsillerin önsözünde belirtilen noktalar da bize şunu göstermektedir ki temsillerin yazılmasındaki temel amaç tarihe ışık tutmak, bu destanın unutulmasını önlemek, gelecek nesillere olayları tüm çıplaklığıyla aktarmaktır. ?Memiş Çavuş Rüyada? nın yazarı Tunalı Hilmi'nin 1921'de yazdığı bu temsilin başında yer alan açıklamasında savaşın daha bitmediği; ancak savaşın kazanılacağına emin olduğu bu sebeple de temsili zaferle noktalandırdığı yolundaki açıklama, zafere olan inancın güçlülüğünü göstermektedir.