Atatürk'ün eğitim anlayışının şekillenmesinde kitapların rolü ve etkisi

Abstract

Atatürk'ün eğitimle ilgili düşünceleri, eğitim konusunda söyledikleri ve eğitim alanında yaptığı uygulamalar sayısız çalışmaya konu olmuştur. Ancak bu çalışmaların pek azında düşünce, söylev ve eylemlerinin fikirsel dayanaklarına değinilmiştir. Bu araştırmada, Atatürk'ün eğitim anlayışında farklı felsefi akımların izlerinin görülmesine okuduğu kitapların rolü ve etkisi belirlenmeye çalışılmıştır. Kuramsal bir araştırma olan bu çalışmada belgesel tarama tekniği kullanılmıştır. Belge taramasında Atatürk'ün okuduğu kitaplarda eğitim ile ilgili işaretlediği bölümler ve Atatürk'ün eğitim anlayışında etkili olan felsefi akımlar ile ilgili olan ve ulaşılabilen yayınlardan çıkarımlar yapılmıştır. Elde edilen çıkarımlardan kodlar ve temalar belirlenmiştir. Yapılan bu çalışmalar hazırlanan bir değerlendirme formu ile düzenli hale getirilmiştir. Değerlendirme formu veri analizinde deneyimli olan başka araştırmacılara gönderilerek formun iç ve dış tutarlılığının kontrolü ile verilerin geçerliğinin artırılması sağlanmaya çalışılmıştır. Elde edilen veriler araştırmanın alt problemleriyle ilişkilendirilerek bütünleştirilmiş, değerlendirmeler ve yorumlar yapılmış ve ulaşılan sonuçlara ilişkin önerilerde bulunulmuştur. Araştırmada Atatürk'ün eğitim anlayışında etkili olan felsefi akımların temsilcilerine ait kitapların Atatürk tarafından okunduğu, okuduğu diğer kitaplarda sözkonusu felsefi akımlarla ilişkili bölümleri işaretlediği, benzer düşünceleri söylev ve demeçlerinde, yazdığı ve yazdırdığı belgelerde ifade ettiği, eğitim alanında yaptığı uygulamalara yansıttığı bulgulanmıştır. Araştırma sonucunda, Atatürk'ün okuduğu kitapların, Atatürk'ün eğitim anlayışının pozitivist, pragmatist, realist, rasyonalist, hümanist yönlerinin gelişmesinde önemli rol oynadığı ve en etkili kaynaklardan biri olduğu ortaya çıkmıştır.

Atatürk's ideas, words, and implementations related with education have been addressed in many studies. However, a few numbers of these studies have mentioned the intellectual grounds of his thoughts, speeches, and actions. In this research, it is attempted to figure out the roles and effects of the books read by Atatürk on the existence of different philosophical movements in his point of view of education. In this theoretical study, documentary research method is utilized. In the documentary research, deductions are made from the sections related with education that Atatürk underlined in the books and the publications that are accessible and pertinent to the philosophical movements that have an effect on Atatürk's point of view of education. Codes and themes are defined based on the deductions. These studies are organized through evaluation forms. These forms have been sent to other experts specialized in data analysis in order to increase the validity of the data by checking the internal and external consistencies. The gathered data is aggregated by relating them with the subproblems of the study, evaluations, comments and suggestions have been made about the results of the study. In this research, it is discovered that the books of the representatives of the philosophical movements that have an effect on Atatürk's point of view of education were read by Atatürk, the sections that are related with these philosophical movements were marked, similar thoughts were expressed in his speeches and the documents that he wrote and dictated, and they were reflected in his implementations in the field of education. As a result of the research, it is discovered that the books Atatürk read have an important effect on the development of his point of view of education in positivist, pragmatist, realist, rationalist, and humanist aspects and they are one of the effective resources.