Osmanlı'dan Cumhuriyet'e modernleşme müzik ve siyaset ilişkileri

Abstract

Sanat dalları arasında kendine has felsefi temeli, metodolojisi ve dili olan müzik, kendini var eden parametrelerle birlikte toplumla iç içe geçen bir yapıya sahip olmuştur. Toplumdan kopuk olmayışı ve kültürel bir altyapıya bağlı olarak gelişmesi, müziği tarihsel sürecin içine dâhil etmiş ve siyaset gibi mecralarla dahi ilişki kurulmasına sebebiyet vermiştir. Dolayısıyla müzik, toplumdan bağımsız düşünülemeyen ve toplumsal etkileşim ağlarının tümüyle bağ kurmuş bir sanattır. Müziğin bu özelliği Türkiye tarihi açısından incelendiğinde en ilgi çekici vakalardan biri modernleşme sürecinde gerçekleşmiştir. Türkiye’nin modernleşme aşamalarına bakıldığında Tanzimat ile başlayan ve Cumhuriyet’in ilk yıllarını kapsayan uzun sürecin içinde siyasal, toplumsal ve kültürel değişimlerin yaşandığı görülmektedir. Bu değişimlerin içinde müziksel birtakım değişim çabaları da gözlenmekte ve toplum içinde etkili bir alan olan müziğin modernleşme sürecinde öncelikli bir unsur olduğu görülmektedir. Bu tezin amacı, Tanzimat döneminden başlayarak Cumhuriyet’in ilk dönemlerinde de etkisini sürdüren modernleşme sürecinde müziğin siyasal bağlarını ve yaşanan değişimleri keşfetmek, aynı zamanda müziğin toplumsal yönlendiriciliğini de bu tarihsel süreç içerisinde aktarmaya çalışmaktır. Bu bağlamda hazırlanan tez, oluşum sürecinde müzik ve modernleşme ile ilgili kaynakların taranması ve konunun temasını oluşturan müziğin modernleşmesi hususundaki kitap, dergi, makale ve bildiri gibi kaynakların incelenmesi ve konu bağlamında ele alınmasıyla hazırlanmıştır. Konuyla ilgili yapılmış önceki çalışmalara katkı sağlaması ve bu çalışmalara sosyolojik bir bakış kazandırması açısından bu tezin literatüre katkı sağlaması hedeflenmiştir.

Music, which has a peculiar basis, methodology and language of its own among branches of art, has had a structure intertwining with the society along with the parameters that brings it into existence. That it is not disconnected from the society and develops depending on a cultural basis, have included music in the historical process and caused it to be associated with even fields such as politics. Consequently, music is a form of art which cannot be considered separately from the society and has established a bond with all social interaction networks. When this characteristic of music is analyzed in terms of the history of Turkey, it is seen that one of the most intriguing cases took place during the process of modernization. Having a look at the modernization phases of Turkey, political, social and cultural changes can be observed to take place within the long period including the first years of the Republic. A number of attempts for musical change are also observed among these changes; and it is detected that music, which is an influential field in the society, was a prioritized elements during the process of modernization. The purpose of this thesis is to explore the political bonds of and changes in music during the process of modernization which started with the Tanzimat era and maintained its effect during the first periods of the Republic; and at the same time, to try to convey the socially manipulative feature of music within this historical process. Within this context, the thesis has been prepared by reviewing the literature in relation with music in the formation process and modernization; and examining the sources such as books, journals, articles and proclamations concerning the modernization of music which constitutes the theme of the subject, as well as and handling these sources within the context of the subject. This paper aims at contributing to the studies conducted on the subject previously, and to the literature by providing a sociological perspective at these studies.