Sosyal bilgiler öğretmenlerinin çevre olguları ve çevre sorunlarını kavrayabilme, algılayabilme ve tanımlayabilmesi (Balıkesir örneği).

Abstract

Sosyal bilimlere ait dersler, temel eğitimden yüksek öğretime kadar tüm kademelerdeki öğrencilere sadece faydalı bilgiler vermek için değil aynı zamanda faydalı bireyler olarak da yetiştirmeyi amaçlamaktadır. Bu sebeple geliştirilen sosyal bilgiler dersleri de öğrencilerin her şeyden önce iyi bir vatandaş olarak yetişmesini amaçlamaktadır. Bunun için nasıl ki akademik bilgileri zamanında öğrenmesi gerekiyorsa, birtakım becerileri de aynı süreç içerisinde kazanması gerekmektedir. Öğrencilerin, sosyal bilgiler dersi için belirlenmiş olan kazanımların sonucunda elde etmeleri gereken becerileri edinmesinde öğretmenlerin rolü hiçbir zaman yadsınamaz ve göz ardı edilemez. Sosyal bilgiler öğretmenlerinin programın gerektirdiği kazanım ve becerileri öğrencilere aktarmalarındaki farklı yöntem ve teknikler çok sayıda akademik çalışmaya da konu olmuştur. Bu çalışmada da, Balıkesir Altıeylül ve Karesi ilçelerinde görev yapan sosyal bilgiler öğretmenlerinin, çevre konularının işlendiği derslerinde etkinlik yaptırıp yaptırmadıkları incelenmiştir. Çalışma sadece bununla sınırlı kalmayıp, farklı değişkenler açısından bu etkinliklerin boyutları da araştırılmıştır. Çalışmanın farklı bir boyutunda da, Balıkesir’de görev yapan sosyal bilgiler öğretmenlerine sorulan “koruma statülerine göre Balıkesir ilinde yer alan mekanlar nerelerdir?” sorusudur. Çalışmada araştırmacı tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmış ve veriler yüz yüze görüşme ile toplanmıştır. Çalışma bu yönüyle yarı deneysel özellik gösteren nicel bir yapıdadır. Çalışmadan elde edilen veriler Microsoft Excel ve SPSS 20 programları aracılığıyla analiz edilmiş ve değerlendirilmiştir. Yapılan analizlere göre Balıkesir ilinde uzun yıllardır çalışan sosyal bilgiler öğretmenleri ile yeni çalışmaya başlayan bir sosyal bilgiler öğretmeni arasında “koruma statülerine göre Balıkesir ilinin özel mekanlarını bilme” arasında matematiksel veya istatistiksel bir fark bulunamamıştır. Öğretmenlerin önemli bir kısmı (%70), çevre konularını işlerken etkinlikler yaptırdıklarını belirtmelerine rağmen sonucun bu şekilde çıkması manidar bulunmuştur. Yine çalışmada öğretmenlere “dünyada, Türkiye’de, Balıkesir ilinde ve ilçenizde” en önemli çevre sorunu nedir?” diye sorulduğunda tüm kategorilerde çevre duyarsızlığı ve iklim cevapları en fazla frekansa sahip cevapları oluşturmaktadır. Öğretmenlere, korunan alanlara ait statülerin isimleri (dünya mirası, tabiat parkı, milli park, biyosfer rezerv alanı, jeopark vs) sorulduğunda, terimlerin tamamını açıklayan kimse olmamıştır. Sonuç olarak, Balıkesir ilinde çalışılmış olsa da özellikle sosyal bilgiler öğretmenlerinin, yaşadıkları yerel çevreyi iyi tanımadıkları anlaşılmıştır. Yerel çevredeki öğeleri tanıyıp derste kullanabilmeleri için öğretmenlerin, yaşadıkları yerel çevreyi gezmeleri ve tanımaları önemlidir. Sonuç olarak herhangi bir ilde çalışan sosyal bilgiler öğretmenlerinin, çalıştığı yerleri gezip, görüp, tanıyıp, anlatabilmesi için Milli Eğitim Müdürlükleri tarafından kapsamlı oryantasyon ve bilgilendirme gezileri organize edilmesi önerilmiştir.

The Courses of social scienses aim to educate students not only to provide useful information to students at all levels, from basic education to higher education, but also transform themas useful individuals. For this reason, the developed Social Studies courses same process if academic information is to be learned in a timely manner. The role of achievements determined for the Social Studies Course shall never be denied nor shall be ignored. Different methods and techniques used by Social Studies teachers to transfer the skills and skills required by the program to students have bees the subject of many academic studies. In this study, it has been investigated whether social studies teachers working in Balıkesir Altıeylül and Karesi districts have conducted activities in environmental subjects or not. The study was not limited to this, but the dimensions of these activities were also investigated in terms of different variables. In a different aspect of the study, social studies teachers in Balıkesir have bees asked the question ‘What are the places in Balıkesir according to their protection status?’ The semi-structured interwiew form prepared by the researcher was used in the study and the data were collected by face-to-face interwiew. In this aspect, the study has a semi-experimental quantitative structure. The data obtained from the study were analysed and evaluated through Microsoft Excel and SPSS 20 programs. According to the analysis, there is no mathematical or statistical difference by ‘knowing the special places of Balıkesir according to their protection status’ between the Social Studies Teachers who have been working in Balıkesir for a long time and the Social Studies Teacher who started to study recently. Although a significant proportion of the teachers (70%) determined that they made activities during the environmental issues, it was teachers what is the most important environmental problem in the world, in Turkey, in and climate responses constitute the answers with the highest frequency. When the teachers were asked about the statuses of the protected areas ( world heritage, nature park, national park, biosphere area, geopark, etc.) no one could explain all the relevant terms. As a consequence, it was understood that; even though they worked in the province of Balikesir, especially; teachers of social studies didn’t know the local environment that they lived in. In order to recognize the local elements and to use them in their courses, it is important for the teachers to visit and recognize the local environment they live in. As a result; it is suggested that extensive orientation and information trips should be organized by National Education Directorate, so that; the teachers of social studies, who work in any province, can visit, recognize and tell where they work.