Destinasyonların gastronomik değerlerinin arttırılmasında güvenli gıda takip sistemi ve coğrafi işaretin önemi -Balıkesir ili örneği

Abstract

Artan dünya nüfusu, değişen iklim koşulları, salgın hastalıklar ve kıtlık gibi nedenlerden dolayı doğal kaynakların tüketilmesi ve gıda ürünlerinin endüstrileşmesi, gıda tüketimi alışkanlıklarının değiştirerek güvenli gıdaya ulaşmayı her geçen gün zorlaştırmaktadır. Değişen koşullar, yerel kaynaklı ve üretim aşamaları bilinen nitelikli gıda ürünlerine yönelimi arttırmaktadır. Bu noktada yerel kalkınmanın en önemli enstrümanlarından biri olan coğrafi işaretler, ürün özelliklerini ve proses aşamalarını net olarak belirlediği için güvenli gıda algısını birlikte getirmektedir. Ülkemizde son yıllarda popüler hale gelen coğrafi işaretli ürünlerin sayısının artması, bu ürünlerin taklit tağşişli benzerlerinin piyasaya sürülmesini beraberinde getirmektedir. Hileli ürünlerin ortaya çıkması, ürünlerde emek sahibi olan yerel halkın ekonomik yapısına ve kültürüne olumsuz etki etmektedir. Bu olumsuzlukların engellenmesi için, ürünlerin coğrafi işaretle koruma altına alınmasıyla birlikte takip sisteminin oluşturulması, taklit tağşişi önleme konusunda etkili bir uygulama olarak görülmektedir. 'Türkiye'yi Doyuran Şehir' olarak tanımlanan Balıkesir bereketli topraklarıyla tarımsal ve hayvansal ürünlerin kaynağı olarak bilinmektedir. Ürün kaynakları ve bölge kültürünün harmanlanmasıyla oluşan nitelikli yöresel ürüne ev sahipliği yapmaktadır. Et ve süt ürünleri başta olmak üzere birçok yöresel ürününü coğrafi işaretle koruma altına alan şehir, 'Balıkesir Kuzu Eti Takip Sistemi' ile farklılık yaratarak taklit tağşiş hilelerine karşı diğer coğrafi işaretli ürünler için örnek bir uygulama olarak görülmektedir. Bu kapsamda yapılan çalışmada, 'Balıkesir Kuzu Eti'nin takibi için oluşturulan sistemin, taklit tağşişin önlenmesi ve ürününün izlenebilirliği'nin sağlanmasıyla birlikte destinasyonun gastronomik değerinin arttırılmasındaki etkisi ana problem olarak alınmıştır. Takip sistemi içerisindeki kuzu etinin, tedarik zincirini oluşturan üretici, kesimhane, restoran, kasap, market zincirleri ve tüketiciler tarafından tercih edilmesindeki etkisi ölçülmeye çalışılmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde araştırmanın; problem, amaç, önem, varsayımlar, sınırlılıklar ve daha önce yapılan güvenli gıda takip sistemine ilişkin çalışmalara yer verilmiştir. Çalışmanın bir sonraki bölümünde destinasyon kavramı ve destinasyonların gastronomik değerlerinin arttırılması hakkında literatür taraması yapılarak bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde coğrafi işaret ve güvenli gıda kavramlarıyla birlikte mevcut ürün takip sistemlerinden bahsedilirken dördüncü bölümde 'Coğrafi İşaretli Balıkesir Kuzu Eti Güvenli Takip Sistemi' ele alınmıştır. Beşinci bölümde araştırmanın yöntemi hakkında genel bilgilere yer verilmekte ve altıncı bölümde bulgular ve yorumlar tartışılmaktadır. Son bölümde ise elde edilen bulgular doğrultusunda araştırmanın sonuç ve önerilerine yer verilmiştir. Gerçekleştirilen çalışma sonucunda elde edilen bulguların 'Güvenli Gıda Takip Sistemi' ile entegre edilen coğrafi işaretlerin, üreticinin en büyük problemlerinden biri olan taklit tağşişlere karşı ürünü gerçek anlanma koruma altına aldığı görülmektedir. Destinasyonları gastronomik değerini arttırmak ve yerel kalkınmaya doğrudan fayda sağlamak adına, mevcut coğrafi işaretli ürünler için takip sisteminin kurulmasının olumlu etkiler sağlayacağı sonucuna ulaşılmıştır. Aynı zamanda bu çalışmanın, destinasyonların gastronomik değerlerini arttırmak için coğrafi işaretli ürünlere takip sistemi oluşturma amaçlı kullanımı ile ilişkili çalışmalarda bir kaynak oluşturacağı düşünülmektedir.

Consumption of natural resources and industrialization of food products due to reasons such as increasing world population, changing climatic conditions, epidemics and famine make it difficult to reach safe food day by day by changing food consumption habits. Changing conditions increase the tendency to locally sourced and qualified food products with known production stages. At this point, geographical indications, which are one of the most important instruments of local development, bring together the perception of safe food, as they clearly determine the product characteristics and process stages. The increase in the number of geographically marked products, which have become popular in our country in recent years, brings about the introduction of imitation adulteration products to the market. The emergence of fraudulent products negatively affects the economic structure and culture of the local people who have labor in the products. In order to prevent these negativities, the creation of a tracking system, together with the protection of the products with geographical indication, is seen as an effective practice in preventing counterfeit adulteration. Balıkesir, defined as the 'City that Feeds Turkey', is known as the source of agricultural and animal products with its fertile lands. It is home to qualified local products created by blending product resources and regional culture. The city, which protects many local products, especially meat and dairy products, with geographical indication, is seen as an exemplary application for other geographically marked products against counterfeit adulteration by making a difference with the "Balıkesir Lamb Meat Tracking System". In this study, the main problem was the effect of the system created for the follow-up of 'Balıkesir Lamb Meat' in increasing the gastronomic value of the destination, together with the prevention of counterfeit adulteration and ensuring the traceability of the product. It has been tried to measure the effect of lamb in the follow-up system on the preference of producers, slaughterhouses, restaurants, butchers, market chains and consumers that make up the supply chain. In the first part of the study; The problem, purpose, importance, assumptions, limitations and previous studies on safe food tracking system are mentioned. In the second part, information is given by making a literature review about the concept of destination and increasing the gastronomic values of destinations. In the third section, geographical indication and safe food concepts and existing product tracking systems are mentioned, while in the fourth section, 'Geographically Marked Balıkesir Lamb Meat Safe Tracking System' is discussed. In the fifth section, general information about the research method is given, and in the sixth section, the findings and comments are discussed. In the last section, the results and recommendations of the research are given in line with the findings. As a result of the study, it is seen that the geographical indications integrated with the 'Safe Food Tracking System' of the data obtained, protect the product against counterfeit adulteration, which is one of the biggest problems of the manufacturer. In order to increase the gastronomic value of destinations and to directly benefit local development, it has been concluded that the establishment of a tracking system for existing geographically indicated products will have positive effects. At the same time, it is hoped that this study will be a source in studies related to the use of geographically marked products for the purpose of creating a tracking system in order to increase the gastronomic values of destinations.