Menteşe (Soma-Manisa) çevresi dere kumlarının metal içeriği ve dağılımı

Abstract

Çalışma alanı, Ege Bölgesi, Manisa ili Soma ilçesi sınırlarında olup 1/25.000 ölçekli J18-b2 ve J18-b3 paftaları içerisinde yer almaktadır. Bu çalışmada Menteşe ve çevresindeki dere kumlarının metal içerikleri ve dağılımları incelenmiştir. Çalışma alanı ve çevresinde yüzlek veren kaya birimleri yaşlıdan gence doğru, Alt Triyas yaşlı Kınık Formasyonu, Oligo-Miyosen yaşlı Türkali Granodiyoriti, Orta Miyosen-Alt Pliyosen yaşlı Soma Formasyonu, Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı Yuntdağ Volkanitleri ve Üst Miyosen-Pliyosen yaşlı Rahmanlar Aglomerası şeklinde sıralanabilir. Menteşe ve çevresinden alınan 30 dere kumu örneğinde 37 elementin kimyasal analizi ACME Analitik (Acme Analytical Laoratories Ltd., Kanada) laboratuvarlarında ICP-MS tekniği ile yapılmıştır. Dere kumlarında Mo, Cu, Pb, Zn, Ag, Ni, Mn, As, U, Au, Sr, Cd, Sb, Bi, Ca, La, Na , Sc, Tl, Hg, elementleri asimetrik (logaritmik), Co, Th, Fe, V, P, Cr, Mg, Ba, Al, K, Ga elementleri simetrik (Normal) dağılım göstermektedir. İnceleme alanındaki dere kumlarında element dağılm haritalarına bakıldığında genel olarak kuzey kesimlerde anomaliler gözükmektedir ve bölgedeki hidrotermal damar tipi cevherleşmeler dere kumlarına yansımış olarak gözükmektedir. Yapılan korelasyon analizlerinde: V-Fe, Cr-V, Ga-V, Mn-Zn, Ga-Cr elementleri çok kuvvetli pozitif korelasyon, Tl-As, Cr-U, Ca-Sr, Cr-Fe, Ga-Fe , Sc-Mg, As-Zn, Ga-U, Cd-As , Bi-Cu, Sb-Cd, P-Fe, Sb-Ag, Fe, Ba-Pb, Bi-Au, Cd-Zn, V-U, Sb-As, As-Mn, Sc-K, K-Mg, P-V, Ba-Ag, Sc-Al, Sb-Mn, Cd-Pb, Ca-Pb, Sb-Zn, Cd-Mn elementleri kuvvetli pozitif korelasyon göstermektedirler. Dere kumu örneklerinin içerdiği elementlerin faktör analizi 3 farklı element topluluğunu işaret etmektedir: Bunlar Pb-Zn-Ag-As-Cd-Ba-Mn, Fe-U-V-Ga ve Bi-Au-Mo-Cu element topluluklarıdır. Bunların sırasıyla inceleme alanı ve çevresindeki barit ve mangan mineralleri içeren hidrotermal tipteki sülfid cevherleşmeleri ile, Yuntdağı volkanitleri içesindeki bazik bileşimli bazalt, bazaltik andezit gibi kayaçlar ve ilişkili cevherleşmeleri ile ve Türkali granitoidiyle ilgili cevherleşmelerle ilişkili olduğu söylenebilir.

The study area is within the borders of the Aegean Region, Manisa province, Soma district, and is located in 1 / 25,000 scale J18-b2 and J18-b3 sheets. In this study, the metal content and distribution of the stream sediment in Menteşe and its surroundings were examined. The rock units outcropping in the study area and its surroundings can be listed as Lower Triassic Kınık Formation, Oligo-Miocene Turkali Granodiorite, Middle Miocene-Lower Pliocene Soma Formation, Upper Miocene-Pliocene Yuntdağ Volcanics and Upper Miocene-Pliocene Rahmanlar Agglomerate. Chemical analysis of 37 elements in 30 stream sediments samples taken from Menteşe and its surroundings was performed by ICP-MS technique in ACME Analytical (Acme Analytical Laoratories Ltd., Canada) laboratories. In stream sediments Mo, Cu, Pb, Zn, Ag, Ni, Mn, As, U, Au, Sr, Cd, Sb, Bi, Ca, La, Na, Sc, Tl, Hg, elements are asymmetric (logarithmic), Co, Elements Th, Fe, V, P, Cr, Mg, Ba, Al, K, Ga show a symmetrical (Normal) distribution. Considering the element distribution maps in the stream sediments in the study area, anomalies are generally observed in the northern parts and the hydrothermal vein type mineralizations in the region appear to be reflected in the stream sediments. In correlation analysis: V-Fe, Cr-V, Ga-V, Mn-Zn, Ga-Cr elements very strong positive correlation, Tl-As, Cr-U, Ca-Sr, Cr-Fe, Ga-Fe, Sc -Mg, As-Zn, Ga-U, Cd-As, Bi-Cu, Sb-Cd, P-Fe, Sb-Ag, Fe, Ba-Pb, Bi-Au, Cd-Zn, VU, Sb-As Elements, As-Mn, Sc-K, K-Mg, PV, Ba-Ag, Sc-Al, Sb-Mn, Cd-Pb, Ca-Pb, Sb-Zn, Cd-Mn show strong positive correlations. Factor analysis of the elements contained in the stream sediments samples indicates 3 different element assemblies: These are Pb-Zn-Ag-As-Cd-Ba-Mn, Fe-U-V-Ga and Bi-Au-Mo-Cu element assemblies. It can be said that these are related to the hydrothermal type sulfide mineralizations containing barite and manganese minerals in the study area and its surroundings, rocks with basic composition such as basalt, basaltic andesite within the Yuntdağı volcanics and their associated mineralizations, and the mineralizations related to the Türkali granitoid, respectively.