Ülkelerin ticareti kolaylaştırma endeksi ile dış ticaret hacmi arasındaki ilişkide lojistik performans endeksinin aracı etkisi

Abstract

Bu çalışmanın temel amacı, ticareti kolaylaştırma endeksi ile dış ticaret hacmi arasındaki ilişkide lojistik performans endeksinin aracı etkisinin tespit edilmesidir. Bu amaç doğrultusunda çalışmada, Dünya Ekonomik Formu tarafından yayınlanan ticareti kolaylaştırma endeksi, Dünya Bankası tarafından yayınlanan lojistik performans endeksi ve ülkelerin dış ticaret hacmi verileri kullanılarak basit aracılık modeli oluşturulmuştur. Araştırmada ilk olarak modele dahil edilen değişkenlerin verilerinin bulunduğu ülkeler ve ortak zaman dilimleri belirlenmiştir. Bu doğrultuda çalışmada 94 ülkeye ait veriler kullanılmış ve toplamda 282 örneklem derlenmiştir. Analize dahil edilen değişkenler 2012, 2014 ve 2016 yıllarını kapsamaktadır. Araştırmanın uygulama kısmında IBM SPSS 20 Paket Programı ile değişkenler arasındaki korelasyon katsayıları belirlenmiş ardından Andrew F. Hayes tarafından geliştirilen, SPSS programına eklenen PROCESS 3.5 makrosu kullanılarak basit aracılık analizi yapılmıştır. Uygulanan analizler ile elde edilen bulgulara göre, lojistik performans endeksinin, ticareti kolaylaştırma endeksi ile dış ticaret hacmi arasındaki ilişkiye aracılık ettiği tespit edilmiştir. Aracılık etkisinin tam standardize etki büyüklüğü (K2) .5564 olarak tespit edilmiş, aracılık rolünün yüksek etki seviyesinde olduğu ortaya konulmuştur. Son olarak araştırmanın bulgularından yola çıkarak politika yapıcılara ve akademisyenlere önerilerde bulunarak araştırma tamamlanmıştır.

The main purpose of this study is to identify the mediation impact of logistic performance in the relationship between the trade facilitation index and the foreign trade volume. Fort this purpose, the simple mediation model was created by using the trade facilitation index published by World Economic Forum, the logistics performance index published by the World Bank and the foreign trade volume data of the countries. In the study, firstly, the countries and common time zones with the data of the variables included in the model were determined. In this direction, data from 94 countries were used in the study and a total of 282 samples were collected. The variables included in the analysis cover the years 2012, 2014 and 2016. In the application part of the study, the correlation coefficients between variables were determined with IBM SPSS 20 Package Program, and then simple mediation analysis was performed using PROCESS 3.5 macro developed by Andrew F. Hayes and added to the SPSS program. According to the findings obtained as a result of the analysis, it has been determined that the logistics performance index mediates the relationship between the trade facilitation index and the foreign trade volume. The fully standardized effect size of the mediation effect (K2) was determined as .5564, and it was revealed that the mediating role was at a high effect level. Finally, the research was completed by making recommendations to policy makers and academics based on the findings of the research.