Endemik Gundelia dersim bitkisinin farklı ekstraktlarının sitotoksik ve antigenotoksik etkilerinin araştırılması

Abstract

Endemik bir bitki olan Gundelia dersim Vitek, Yüce & Ergin, önemli fitokimyasallar için potansiyel bir kaynaktır ve geleneksel tıp ve beslenme amacıyla kullanılmaktadır. Bu nedenle bitkinin güvenli kullanımını sağlamak amacıyla toksikolojik özelliklerini belirlemek oldukça önemlidir. Literatürde G. dersim’in toksikolojik özellikleri ile ilgili bir çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışmada G. dersim ekstraktlarının fitokimyasal özellikleri, antioksidan ve antibakteriyel aktiviteleri, sitotoksisiteleri, genotoksisiteleri, hemouyumluluğu ve in vivo toksisiteleri belirlenmiştir. HPLC sonuçları G. dersim’de en fazla bulunan metabolitin kafeik asit olduğunu göstermiştir. DPPH, ABTS ve FRAP testleri metanol ve etanol ekstraktlarının su ekstraktlarından daha yüksek antioksidan aktiviteye sahip olduğunu ortaya koymuştur. G. dersim ekstraktlarının bu çalışmada kullanılan beş bakteri suşuna karşı antibakteriyel oldukları gözlemlenmiştir. Sitotoksisite sonuçları tüm ekstraktların 0.25-50 mg/L konsantrasyonları aralığında bitkinin sitotoksik etkiye sahip olmadığını göstermiştir. Mikronükleus verileri, G. dersim ekstraktların (50 mg/L) mikronükleus oluşumunu artırmadığını ve H2O2 kaynaklı oluşan mikronükleuslu hücreleri azalttığını göstermiştir. Yapılan hemoliz testi sonucunda ise bitki hemouyumlu bulunmuştur. Ayrıca G. dersim ekstraktları Drosophila melanogaster’in eklosyon sürecini etkilememiştir. Bu çalışma ile G. dersim’in su, metanol ve etanol ekstraktlarının çalışılan konsantrasyonlarda toksik bir etki göstermediğine dair ilk kanıtlar sunulmuştur. Sonuçlarımız, G. dersim’de bulunan sekonder metabolitlerin daha ileri biyokimyasal araştırmalarına ve farklı model organizmalar üzerinde toksikolojik araştırmalar yapılmasına yol açabilir.

Gundelia dersim Vitek, Yüce & Ergin, an endemic plant, is a potential source for important phytochemicals and is used for traditional medicine and nutrition. Therefore, it is crucial to determine the toxicological properties in order to ensure its safe use of the plant. There is no study in the literature on the toxicological properties of G. dersim. In this study, phytochemicals properties, antioxidant and antibacterial activities, cytotoxicity, genotoxicity, hemocompatibility and in vivo toxicity of G. dersim extracts were determined. HPLC results showed that the main metabolite of G. dersim was caffeic acid. DPPH, ABTS and FRAP tests revealed that methanol and ethanol extracts had higher antioxidant activity than water extracts. It was observed that the extracts of G. dersim were antibacterial against five bacterial strains used in this study. According to the cytotoxicity results, none of the extracts showed cytotoxic effects at concentrations of 0.25-50 mg/L. Micronucleus results showed that G. dersim extracts (50 mg/L) did not increase the micronucleus and reduced H2O2-induced micronucleated cells. The plant was found to be hemocompatible as a result of the hemolysis test. In addition, G. dersim extracts didn’t affect the eclosion process of Drosophila melanogaster. With this study, the first evidence that water, methanol and ethanol extracts of G. dersim do not show a toxic effect at the studied concentrations. Our results may lead to further biochemical investigations of secondary metabolites found in G. dersim and toxicological studies on different model organisms.