Ortaöğretim matematik ders kitaplarının ön örgütleyiciler açısından incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada ortaöğretim matematik ders kitapları ‘Sayılar ve Cebir’ öğrenme alanındaki ön örgütleyicilerin türü, işlevi ve sunulma şekillerine ve sınıf düzeyi ile alt öğrenme alanına göre dağılımının incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın modeli betimsel araştırmalardan tarama modelidir. Araştırmada veriler, 2021-2022 eğitim öğretim yılı ortaöğretim 9, 10, 11 ve 12.sınıf matematik ders kitaplarından edinilmiştir. Ön örgütleyiciler, araştırmacı tarafından hazırlanan sınıflandırma şablonu kullanılarak incelenmiştir. Verilerin analizinde doküman analizi yöntemi benimsenmiştir.Türlerine göre yapılan inceleme sonucu her dört sınıf düzeyinde açıklamalı ve karşılaştırmalı ön örgütleyicilerin yer aldığı, açıklamalı ön örgütleyicilerin ise karşılaştırmalı ön örgütleyicilere oranla daha fazla olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca ‘Mantık’, ‘Polinomlar’, ‘İkinci Dereceden Denklemler’, ‘Denklem ve Eşitsizlik Sistemleri’ ve ‘Diziler’ alt öğrenme alanlarında karşılaştırmalı ön örgütleyicilere rastlanmamıştır. Ders kitaplarında yer alan ön örgütleyicilerin yoğun olarak yeni bilgideki kavramların arasındaki ilişkileri açığa çıkarma işleviyle kullanıldığı, yeni bilgiye dikkat çekme işlevinin ise diğer işlevlere göre daha sınırlı sayıda yer aldığı sonucuna ulaşılmıştır. Yeni bilgiyle ilişkili eski bilgileri hatırlatma işlevi taşıyan ön örgütleyici sadece ‘Mantık’ alt öğrenme alanında rastlanmamıştır. Sunulma şekillerine göre yapılan inceleme sonucu yazılı ön örgütleyicilerin görsel ön örgütleyicilere oranla daha fazla kullanıldığı ve ders kitaplarında sözel ön örgütleyicilerin bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca yazılı ön örgütleyiciler her alt öğrenme alanında yer alırken ‘İkinci Dereceden Denklemler’ alt öğrenme alanında görsel ön örgütleyiciye rastlanmamıştır.

In this study, it was aimed to examine the distribution of the advance organizers in the 'Numbers and Algebra' learning area in secondary mathematics textbooks according to their type, function and presentation style, grade level and sub-learning area. The model of the study is the screening model from descriptive research. The research data were obtained from the 9-12th grade mathematics textbooks used in 2021-2022 academic year. The advance organizers were examined using classification template prepared by researcher. In the analysis of the data, the document analysis method was adopted. As a result of examination according to the types, it was concluded that there are expository and comparative advance organizers at all four grade levels, and expository advance organizers are more common than comparative advance organizers. Comparative advance organizers were not found in sub-learning area of 'Logic', 'Polynomials', 'Quadratic Equations', 'Systems of Equations and Inequalities' and 'Sequences'. It has been concluded that advance organizers in textbooks are used intensively with the function of illuminating the relations between concepts in the new information to be learned, the function of drawing attention to the new information to be learned is more limited than the other functions. As results of the examination according to the presentation way, it was concluded that the written advance organizers were used more than the visual advance organizers and that there were no verbal advance organizers in the textbooks. In addition, while written advance organizers were in every sub-learning area, no visual advance organizers were found in the 'Quadratic Equations' sub-learning area.