Fen bilimleri ders kitabı değerlendirme sorularının, 2013-2022 LGS fen bilimleri sorularının ve fen bilimleri öğretmenlerinin yazılı sınav sorularının gösterim türleri ve gösterimler arası geçişler açısından incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada, fen bilimleri ders kitabı ünite değerlendirme sorularının, 2013-2022 yılları arasındaki merkezi sınavlarda yer alan sorularının ve fen bilimleri yazılı sınav sorularının temsil gösterim türleri ve bu temsiller arasındaki geçişleri incelemektir. Ayrıca öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme yaparken hangi noktalara dikkat ettikleri ortaya çıkarılmak istenmiştir. Çalışma kapsamında doküman analizi yönteminden yararlanılmıştır. Araştırmanın veri toplama araçları olarak 2018-2019 Eğitim-öğretim yıllarında beş yıl süreyle okutulması amaçlanan Fen Bilimleri ders kitabı, 2013-2022 yılları arasındaki LGS merkezi sınav fen soruları, fen bilimleri yazılı sınav soruları ve öğretmen görüşlerini almak için yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Veriler içerik analizi ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda fen bilimleri ünite değerlendirme sorularının, merkezi sınavlara ait fen sorularının ve fen bilimleri yazılı sınav sorularının gösterim türleri genellikle metin ve resim üzerine yoğunlaştığı belirlenmiştir. Bir gösterim türünden diğer bir gösterim türüne geçişler çoğunlukla metin gösterim türü üzerine olduğu ve soruların çoğunluğunun “Canlılar ve Yaşam”, “Fiziksel Olaylar” ve “Madde ve Doğası” öğrenme alanlarında yer aldığı tespit edilmiştir. Öğretmen görüşme formlarından elde edilen sonuçlara göre, öğretmenler grafik ve tablo gösterim türlerine ağırlık verilmesi gerektiğini düşündükleri ancak yazılı sınav sorularında metin ve resim üzerine yoğunlaştıkları görülmüştür. Grafik, tablo ve matematiksel ifadelere yeterli oranda yer verilmediği sonucuna ulaşılmıştır. Öğretmenlerin sınav sorularının zorluk seviyesini, öğrenci özellikleri ve kazanımlara göre belirledikleri tespit edilmiştir. Öğretmenlerin yazılı sınav sorularında geçerlik ve güvenirlik kavramlarına yeterince dikkat etmedikleri sonucuna ulaşılmıştır.

The aim of this study is to examine types of representations and the transitions between these representations of science textbook unit assessment questions, science questions included in central exams between 2013-2022, and science written exam questions. In addition, it was aimed to reveal which points teachers pay attention to when measuring and evaluating. The study was conducted with document analysis method. As data collection tools in the research, the science textbook, which is intended to be taught for five years in the 2018-2019 academic years, the central exam (LGS) questions between the years 2013-2022, the science written exam questions and a semi-structured interview form were used. The data were analyzed by content analysis. As a result of the research, it was determined that the representation types of science unit evaluation questions, science questions belonging to central exams and science written exam questions generally focused on text and pictures. It has been determined that the transitions from one representation type to another representation type are mostly on the text representation type and the majority of the questions are in the learning areas of "Living Things and Life", "Physical Events" and "Matter and Its Nature". According to the results obtained from the teacher interview forms, it was seen that the teachers thought that graphics and table presentation types should be emphasized, but they focused on the text and picture representation types in the written exam questions. It has been concluded that graphics, tables and mathematical expressions are not sufficiently included. It was determined that the teachers determined difficulty level of exam questions according to the characteristics and achievements of the students. It was concluded that the teachers did not pay enough attention to the concepts of validity and reliability in the written exam questions.