Herman Melville’in edebi yaratıcılığında gotik ve barok imgelem, Hegelci spekülatif ve Spinozacı içkinlik düzlemi

Abstract

Bu çalışmada, Herman Melville’in edebi yaratıcılığını daha derinlemesine anlamak için, onun edebi biçimini Gotik ve Barok gibi sanatsal üsluplarla ilişkilendirmeyi denemekteyim. Melville’in akla meydan okuyan estetik görüsü, en iyi şekilde bu kuzeye özgü sanatsal üsluplarla ilişkisi çerçevesinde anlaşılabilir. Kuzey sanatının felsefi düzlemdeki mukabili olduğunu göstermeyi deneyeğim bir başka kültürel biçim, Hegel’in diyalektiği, anlama yetisini şoke eden güçlü bir devingenliği içeren spekülatif cümleleriyle, Melville’in edebi görüsünü anlamlandırmanın bir başka anahtarını oluşturmaktadır. Ancak Melville, Hegel’in nihai çözümlemede akılcı olan amaçlarını paylaşmaz. Onun edebi görüsü, mutlak akılcılığı anlamsızlığa dair bir hisle birleştiren Spinoza’nıntözü aracılığıyla daha iyi anlaşılabilir. Melville’in romanlarında ana konu,yalıtık insankahramanlar değil,bir gemi ya da bir ada üzerinde beliren canlı cansızbütün bir varlık sahasıdır. Deleuze’ün Spinoza’nın tözünden hareketle geliştirdiği “içkinlik düzlemi” kavramı, Melville’in roman-varlık’ının bu bütüncüllüğünü anlamaya yardımcı olmaktadır. Bu içkinlik düzleminde, insanlar, hayvanlar ve bitkiler arasında “düzenlemeler” ve “oluşlar” ortaya çıkar. İçkinlik düzlemi olarak roman-varlığın ardında ise, asli harekete geçirici unsur olarak kapitalist üretim biçimi, kendisini duyurmaktadır. Çalışmada sanatsal, edebi ve felsefi biçimler arasında ilişkiler kurulurken yapısalcılık akımından esinlenen biçimsel benzeşim ve eşmantıklar kurma yönteminden yararlanılmıştır. Böylece Melville’in edebi yaratıcılığının anlamlandırılması ve kültürel biçimler alanında bağlamsallaştırılması yolunda bir adım atılmıştır.

In this article, I try to relate Herman Melville's literary creativity to Gothic and baroque art forms to understand the aesthetic vision revealed in his novels more in a more comprehensive manner. Melville's aesthetic vision challenges the understanding and it can best be understood in relation to northern artistic styles. Another cultural form, Hegel's dialectics with its speculative sentences, as the counterpart of northern art in philosophy, is another key to understand Melville's literary vision.However, Melville does not share Hegel's rational aims. His literary vision can be better understood through Spinoza's substance, which combines absolute rationality with a sense of meaninglessness. The main subject in Melville's novels is not limited to human heroes, but rather a whole field of existence that appears on a ship or an island. Deleuze's concept"plane of immanence", which is inspired by Spinoza's substance, can help to understand this holism of Melville's novel-being.On this plane of immanence, "assemblages" and "becomings" emerge between humans, animals and plants. Behind the novel-being as the plane of immanence, the capitalist mode of production announces itself as the main cause of movement.In the study, structuralism inspired methods such as establishing formal analogies and homologies were used while relating distinct literary, artistic and philosophical forms. Thus, a step was taken to make sense of Melville's literary creativity and contextualize it in the field of cultural forms.