Aristoteles ve İbn Meymûn’da entelektüel ve ahlaki erdemlerin insani yetkinlikteki rolü

Abstract

Bu makalenin konusu Aristoteles ve İbn Meymûn’da insanî yetkinlik; problemi ise insanî yetkinlikte entelektüel ve ahlakî erdemlerin rolüdür. Bu amaçla önce Aristoteles’te işlev argümanı ile en yüksek erdem ve mutluluk kavramlarının insanî yetkinlikle ilişkisine değindik. Daha sonra Aristoteles’te entelektüel ve ahlakî erdemlerin insanî yetkinlikteki rolünü dışlayıcı ve kapsayıcı yorumlar bağlamında ele aldık. Aristoteles’in Nikomakhos’a Etik 10. kitabında en yüce mutluluğa Tanrısal etkinlik olan theoria ile ulaşılacağını ifade etmesi, Tanrı’ya benzeme düşüncesini öne çıkarmaktadır. İbn Meymûn’a geldiğimizde Aristoteles’te olduğu gibi insanî yetkinlik ve Tanrı’ya benzeme (imitatio Dei) düşüncesi arasında yakın bir ilişki olduğu görülmektedir. İbn Meymûn insanî yetkinlikleri dört gruba ayırmakta, ahlakî yetkinliğin dâhil olduğu ilk üçünün insanî yetkinliği oluşturmadığını, teorik yetkinliğin ise asıl yetkinlik olduğunu ifade etmektedir. Entelektüel erdemlere sahip olmayı asıl yetkinlik olarak kabul etmesi, ahlakî erdemlerin yetkinlikteki rolünü tartışmalı hale getirmektedir. Bu tartışmalarla ilgili birincil ve ikincil literatürü değerlendirerek, İbn Meymûn’a göre Tanrı’ya benzeme düşüncesinin entelektüel erdemlerden ibaret olduğu sonucuna vardık ve bu görüşümüzü İbn Meymûn’un Delâletu’l-Hâirîn’de ortaya koymuş olduğu Tanrı tasavvuru ve inâyet teorisi ile destekledik.

The subject of this article is human perfection in Aristotle and Maimonides. Its problem is the role of intellectual and moral virtues in human perfection. For this purpose, we first touched upon the relationship between the function argument and the concepts of highest virtue and happiness in Aristotle with human perfection. Then, we discussed the role of intellectual and moral virtues in human competence in Aristotle in the context of inclusivism and exclusivist interpretations. Aristotle's statement in Nicomachean Ethics 10th book that the highest happiness will be achieved through theoria, which is the divine activity, highlights the idea of Godlikeness. When we come to Maimonides, it is seen that there is a close relationship between human perfection and the idea of Godlikeness (imitatio Dei), as in Aristotle. Maimonides divides human perfection into four groups, and states that the first three, including moral perfection, do not constitute human perfection, while theoretical perfection is actual perfection. The fact that he accepts having intellectual virtues as the actual perfection makes the role of moral virtues in perfection controversial. Evaluating the primary and secondary literature on these debates, we concluded that the idea of Godlikeness, according to Maimonides, consists of intellectual virtues, and we supported this view with the vision of God and the theory of providence put forth by Maimonides in Delâletu'l-Hairîn.