Balıkesir şehir merkezinde hava kirliliği seviyelerinin zamansal ve mekansal analizleri

Abstract

Bu çalışmada, Güney Marmara bölgesinde bulunan Balıkesir şehir merkezinde meteorolojik faktörlerin etkisinde partikül madde (PM10) ve kükürt dioksit (SO2) konsantrasyonlarının zamansal ve mekânsal analizleri yapılmıştır. Bu çalışmada, mevcut meteorolojik koşullar ve hava kirleticilerinin seviyeleri istatiksel olarak incelenmiştir. Çalışmada, hava kirleticileri ve meteorolojik parametreler (sıcaklık, rüzgar hızı, nem, basınç ve karışım yüksekliği (sabah – öğlen)) arasındaki ilişkinin belirlenmesi amacıyla yapılan analizlerde özellikle sonbaharın sonlarında ve kış aylarında pik yaptığı tespit edilmiştir. Balıkesir şehir merkezinde, PM10 ve SO2 seviyelerindeki değişimler ile ilgili en yüksek korelasyon katsayısına sahip olan meteorolojik parametreler sırasıyla, rüzgar hızı (r=-0,45) ve sıcaklık (r=-0,53) olarak tespit edilmiştir. PM10 değişimini açıklayabilmek için yapılan regresyon analizinde, nem(rh) ve karışım yüksekliği (sabah) verilerinin modelde etkilerinin olmadığı görülmüştür (pnem=0,60 > 0,05 ve pKar. Yük. Sab.=0,34 > 0,05). Yine, SO2 tahmini için oluşturulan regresyon modelinde ise sadece karışım yüksekliği (öğlen) verilerinin modelde etkisinin olmadığı görülmüştür (pKar. Yük. Öğ.=0,65 > 0,05). PM10 için ölçüm değeri 100 ?g/m3’ten büyük olan, 2017-2019 yılları arasında toplam 4 faklı dönemden oluşan epizot dönem tespit edilmiştir. Korelasyon analizi sonuçlarına göre birinci dönemdeki PM10 değerleri ile karışım yüksekliği (öğlen) değerleri ile aralarında pozitif yönde r=0,58 değerinde korelasyon tespit edilmiştir. Diğer dönemlerde ise PM10 seviyelerindeki değişimlerin karışım yüksekliği (sabah-öğlen) değerleri ile istatistiksel olarak önemli düzeyde ilişki saptanmamıştır.

In this study, temporal and spatial analyzes of particulate matter (PM10) and sulfur dioxide (SO2) concentrations under the influence of meteorological factors were performed in Balikesir that is located in the Southern Marmara region. In this study, long term meteorological conditions and levels of air pollutants were investigated statistically. Analysis results indicated that the correlation between air pollutants and meteorological parameters (temperature, wind speed, humidity, pressure and mixing heights) had peaks especially in the late autumn and in the winter. In downtown Balikesir, the meteorological parameters with the highest correlation coefficients related to the changes in PM10 and SO2 levels were determined as wind speed (r=-0.45) and temperature (r=-0.53), respectively. In the regression analysis performed to explain the PM10 change, it was observed that the humidity (rh) and the mixing height (morning) data had no effect on the model (phumidity=0,60 > 0,05 and pMix.Heihgt-Morning=0,34 > 0,05). Moreover, in the regression model created for SO2 estimation, only the mixing height (noon) data was found to have no effect on the model (pMix.Heihgt-Noon =0,65 > 0,05). Episode periods with PM10 levels above 100 μg/m3 and consisting of a total of 4 different periods were determined between 2017 and 2019. According to the results of the correlation analysis, a positive correlation (r=0.58) was found between the PM10 and the mixing height (noon) in the first period. In other periods, there was no statistically significant correlation between the changes in PM10 and the mixing height (morning-noon) levels.