Bektaşi Tarikatına ait bir halifelik tıraş erkânnâmesi: “Menzil-i Hilâfet Tıraş-ı Erkân”

Abstract

Bektaşilikte tıraş erkânının uygulandığı üç merasim bulunmaktadır. Bu üç merasimden bir tanesi de halifelik mertebesine ulaşanlar için yapılan tıraş erkânıdır. Makalemizin konusunu Ankara Milli Kütüphane Ötüken İl Halk Kütüphanesinde 06 Hk 4284 numara ile kayıtlı Erkân-ı Sultâ(n) Abdâl Musa adlı yazma eser içerisinde yer alan Menzil-i Hilâfet Tıraş-ı Erkân adlı bölüm oluşturmaktadır. Nesih yazı türüyle yazılmış olan eserde dört bölüm bulunmaktadır. Yazmada yer alan bölümlerin başlıkları “Haza erkân-ı Sultâ(n) Abdâl Musa”, “Cennet ül Esma”, “Bab” olarak açılan üçüncü başlık ve son olarak “Menzil-i Hilâfet Tıraş-ı Erkân” adlarını taşımaktadır. “Menzil-i Hilâfet Tıraş-ı Erkân” adlı bölüm, adından da anlaşılacağı üzere, Halifelik makamına ulaşanlar için halifelik erkânı anlatılmaktadır. Yazmanın 11b-17b varakları arasında yer alan bu erkânın bir halifelik tıraş erkânı olduğu konusunda hiçbir şüphe yoktur. Çalışmamızda Osmanlı Türkçesi ile yazılmış eserin transliterasyonu yapılmıştır. Ayrıca eserin içerik analizi ve değerlendirmesi yapılarak Babagân Bektaşiliğinde tıraş erkânının uygulandığı merasimlerden birisi olan hilafet tıraş erkânı ve özellikleri ortaya konulmaya çalışılmıştır.

In Bektashism, there are three ceremonies practised in shaving by Bektashi erkans. Among these three ceremonies, a shaving ritual for those who have reached the caliphate is included. The subject of our article is the section named “Menzil-i Hilâfet Tıraş-ı Erkan”, which is included in the manuscript named “Erkan-ı Sultâ(n) Abdâl Musa”, registered with the number 06 Hk 4284 in the Ankara National Library Ötüken Public Library. There are four chapters in the work, which were written in Nesih script. The titles of the chapters in the manuscript are “Haza erkan-ı Sultâ(n) Abdal Musa”, “Cennet ül Esma”, the third title opened as “Bab”, and finally “Menzil-i Khilafah Tıraş-ı Erkan”. The section named “Menzil-i Khilafet Tıraş-ı Erkan”, as the name suggests describes the caliphate for those who have reached the caliphate. There is no doubt that this order, which is located between pages 11b-17b of the manuscript, is a caliphate shaving order. In our study, transliteration of this manuscript written in Ottoman Turkish was made. In addition, by analyzing and evaluating the content of the work, it has been tried to reveal the caliphate shaving order and its features, which is one of the ceremonies in which the shaving method is applied in Babagân Bektashism.