Kamu sağlık kuruluşlarında çalışanların iş güvenliği kültürü ve güvenlik iklimi algısının güvenli davranışları üzerine etkisi

Abstract

Bu araştırma, birinci ve ikinci basamak kamu sağlık kuruluşlarında görev yapan personellerin işyerinde bulunan iş güvenliği kültürü ve güvenlik iklimi algısının onların güvenli davranışları üzerine etkisini değerlendirmek amacıyla yapıldı. Kesitsel tipteki bu araştırma, Ocak 2022- Aralık 2023 tarihleri arasında Balıkesir ili Susurluk ilçesinde bulunan Sağlık Bakanlığı'na bağlı tüm kamu sağlık kuruluşlarında görev alan 255 kişiden, araştırmaya katılmaya gönüllü olan 247 çalışan ile yürütüldü. Araştırmanın bağımlı değişkenleri güvenlik uyumu ve güvenlik katılımı davranışlarıdır. Araştırma verileri, "Kişisel Veri Toplama Formu", "Güvenlik İklimi Ölçeği", "Güvenlik Kültürü Anketi" ve "Güvenli Davranış Ölçeği" ile Google Forms aracılığıyla online olarak toplandı. Verilerin analizinde sayı, yüzde, ortalama, standart sapma, medyan, minimum-maksimum, Pearson korelasyon analizi, t testi, ANOVA (Posthoc: Tukey HSD, Posthoc: Games Howell) / Kruskal Wallis H testi (Bonferroni düzeltmeli), lineer regresyon analizi kullanıldı. Anlamlılık düzeyi p<0.05 olarak kabul edildi. Katılımcıların %65.2'si kadın, yaş ortalaması 35.79±9.55, %57.1'inin öğrenimi ön lisans ve lisans düzeyindedir. Grubunun %76.5'i ikinci basamakta çalışmakta, %78.5'i sağlık personeli, %85.2'si sağlık hizmeti verilen hastayla temasın daha çok olduğu birimlerde çalışmaktadır. Çalışanların %27.1'i 1-5 yıl, %51.4'ü 11 yıl ve üstü mesleki deneyime sahip, %49.8'i kurumda 1-5 yıl arasında çalışmakta ve %53.7'sinin gündüzleri mesai usulüyle çalıştığı bulundu. Araştırmaya katılanların Güvenlik iklimi puanı 3.52±0.91, olup güvenlik iklimi algı düzeyleri yüksek bulundu. Çalışanların, güvenlik kültürü anketi bileşenlerinden en yüksek puanı raporlama kültürü ölçeğinden (4.25±1.25), en düşük puanı ise kadercilik ölçeğinden (3.00±1.40) aldığı bulunup güvenlik kültürü algı düzeyleri yüksektir. Güvenli davranış ölçeği alt boyutlarından güvenlik uyumu ve güvenlik katılımından alınan puanlar sırasıyla 4.09±0.86 ve 3.91±0.92 olup grubun güvenliğe uyma ve güvenliğe katılma davranışlarının yüksek düzeyde olduğu bulundu. Öğrenim düzeyi lise ve altı olanların, sağlık hizmeti verilmeyen yerlerde ve nöbetsiz olarak çalışanların diğerlerine göre güvenlik uyumu ve güvenlik katılımı puanı anlamlı yüksekti (p<0.05). Birinci basamak ve ikinci basamak sağlık kuruluşunda çalışmaya göre güvenlik uyumu ve güvenlik katılımı puanı arasında anlamlı fark bulunmadı (p>0.05). Güvenlik farkındalığı, raporlama kültürü ve İSG kapsamında hak ve yükümlülük bilme durumunun güvenlik uyumu puanını etkilediği bulundu (F=82.178, p<0.001). Güvenliğe uyma davranışını, güvenlik farkındalığı ve raporlama kültürü arttırırken, İSG kapsamında hak ve yükümlülükleri bilmenin azalttığı görüldü. Çalışılan bölüm, güvenlik farkındalığı, çalışanların katılımı ve raporlama kültürünün güvenlik katılımını etkilediği bulundu (F=66.053, p<0.001). Doğrudan sağlık hizmeti verilmeyen bölümlerde çalışanların ve güvenlik farkındalığı, çalışanların katılımı ve raporlama kültürü düzeyleri yüksek olanların daha fazla güvenliğe katılma davranışı gösterdiği bulundu. Sonuç olarak güvenlik kültürü bileşenlerinden güvenlik farkındalığı ve raporlama kültürü arttıkça güvenli davranışın arttığı bulunurken güvenlik ikliminin güvenli davranışı etkilemediği bulundu.

This study was conducted to evaluate the effect of the perception of occupational safety culture and safety climate in the workplace of the personnel working in primary and secondary public health care institutions on their safe behaviors. This cross-sectional study was conducted between January 2022 and December 2023 with 247 employees who volunteered to participate in the study out of 255 employees working in all public health institutions affiliated to the Ministry of Health in Susurluk district of Balıkesir province. The dependent variables of the study are safety compliance and safety engagement behaviors. The research data were collected online via Google Forms with the "Personal Data Collection Form", "Safety Climate Scale", "Safety Culture Questionnaire" and "Safe Behavior Scale". Number, percentage, mean, standard deviation, median, minimum-maximum, Pearson correlation analysis, t test, ANOVA (Posthoc: Tukey HSD, Posthoc: Games Howell) / Kruskal Wallis H test (Bonferroni corrected), linear regression analysis were used to analyze the data. Significance level was accepted as p<0.05. 65.2% of the participants were female, the mean age was 35.79±9.55 years, and 57.1% had associate's and bachelor's degrees. 76.5% of the group worked in secondary care, 78.5% were health personnel, and 85.2% worked in units where contact with patients was more common. It was found that 27.1% of the employees had a professional experience of 1-5 years, 51.4% had a professional experience of 11 years or more, 49.8% had been working in the organization for 1-5 years, and 53.7% worked daytime shifts. The safety climate score of the participants was 3.52±0.91, and their perception level of safety climate was found to be high. It was found that the employees received the highest score from the reporting culture scale (4.25±1.25) and the lowest score from the fatalism scale (3.00±1.40) among the components of the safety culture questionnaire and their perception level of safety culture was high. The scores obtained from the safety compliance and safety participation sub-dimensions of the safe behavior scale were 4.09±0.86 and 3.91±0.92, respectively, and it was found that the group had high levels of safety compliance and safety participation behaviors. Those with an educational level of high school and below, those working in places where health care services were not provided and those working off-duty had significantly higher safety compliance and safety participation scores than the others (p<0.05). There was no significant difference between safety compliance and safety participation scores according to working in primary and secondary health care organizations (p>0.05). Safety awareness, reporting culture and knowledge of rights and obligations within the scope of OHS were found to affect the safety compliance score (F=82.178, p<0.001). It was observed that while safety awareness and reporting culture increased safety compliance behavior, knowledge of rights and obligations within the scope of OHS decreased it. Working department, safety awareness, employee involvement and reporting culture were found to affect safety participation (F=66.053, p<0.001). It was found that those working in departments where direct health care services were not provided and those with higher levels of safety awareness, employee involvement and reporting culture showed more safety participation behaviors. As a result, it was found that safe behavior increased as safety awareness and reporting culture increased, while safety climate did not affect safe behavior.