Çevre koruma kavramı: Öğretim programlarındaki yeri, öğrenci ve öğretmenlerin özgün zihin haritaları

Abstract

Çevre koruma, çevreyi iyileştirip geliştirmeye, çevresel değerlerin korunmasına yönelik yapılan eylemlerin ve çalışmaların tamamıdır. Bu çalışmanın amacı, çevre koruma kavramının öğretim programlarındaki yerini tespit edebilmek, kavramla ilgili öğrenci ve öğretmenlerin özgün zihin haritalarını elde edebilmek, elde edilen verilerin çevre yaklaşımı olan 5R'ye uygunluğunu tartışabilmektir. Çalışma, nitel bir araştırma olarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, Manisa ilinde 10 ilkokul,10 ortaokul, 10 ortaöğretim okulunda okumakta olan toplam 849 öğrenci ve 147 öğretmen oluşturmaktadır. Bu çalışma grubuna, geliştirilmiş olan nitel veri toplama araçları uygulanmıştır. Bu araçlardan "Çevre Koruma Kelime İlişkilendirme Testi" ve "Görsel Üzerinden Çıkarım Yapma Anketi" ile "Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu" uygulanmıştır. Bu çalışmada yükseköğretime kadar olan tüm kademelerde çevre korumayla ilgili öğretim programları incelenmiştir. Bulgular ışığında öğretim programlarında çevre içerikli kazanımların 5R yaklaşımına uygun olanlarınının bulunduğu, kazanımların özellikle Bloom taksonomisinde bilişsel alana hizmet ettiği, öğrenciler ve öğretmenlerin özgün zihin haritalarında 16 anahtar kavramın çıktığı ve çevre korumayı doğa dostu yaşamla ilişkilendirdikleri, temizlik, geri dönüşüm, çöp kavramlarını öncelikli akıllarına getirdikleri tespit edilmiştir. Öğretim programındaki kazanımlar ve öğrenci ve öğretmenlerin özgün zihin haritaları göstermektedir ki çevre yaklaşımı olan 5R'ye ait örtüşmeler vardır. 5R'nin basamaklarına uygun, etkinliklerce zengin, Bloom taksonomisinin her alanını içeren kazanımları çevre koruma konusunu her sınıf seviyesinde öğretim programlarıyla ilişkilendirmek önerilmektedir. Öğretmenlerin bu konuda eksikliklerini tamamlama ve farkındalıklarını artırıcı faaliyetlerde bulunmaları önerilmektedir.

Environmental protection is the totality of actions and studies carried out to improve and develop the environment and to protect environmental values. The aim of this study is to determine the place of the concept of environmental protection in the curriculum, to obtain original mind maps of students and teachers related to the concept, and to discuss the conformity of the obtained data with the 5R environmental approach. The study was conducted as a qualitative research. The study group consists of a total of 849 students and 147 teachers studying in 10 primary schools, 10 secondary schools and 10 high schools in Manisa province. The developed qualitative data collection tools were applied to this study group. Of these tools, the "Environmental Protection Word Association Test", "Visual Inference Questionnaire" and the "Semi-Structured Interview Form" were applied. In this study, environmental protection-related curriculums were examined at all levels up to higher education. In light of the findings, it was determined that there were environmental content outcomes in the curriculum that were in line with the 5R approach, that the outcomes served the cognitive area especially in Bloom's taxonomy, that 16 key concepts emerged in the original mind maps of students and teachers, and that they associated environmental protection with nature-friendly living, and that they primarily remembered the concepts of cleaning, recycling, and garbage. The outcomes in the curriculum and the original mind maps of students and teachers show that there are overlaps with the environmental approach, 5R. It is recommended to associate the outcomes that are in line with the steps of 5R, rich in activities, and include every area of Bloom's taxonomy with the subject of environmental protection at every grade level. It is recommended that teachers carry out activities that will complete their deficiencies and increase their awareness in this regard.