Döngüsel ekonomi ve mali teşvikler: Türkiye- Avrupa Birliği karşılaştırması

Abstract

Son yıllarda yaşanan sosyal ve ekonomik gelişmeler kaynak kullanımına yönelik yeni ekonomi modeli arayışlarını gündeme getirmiştir. Bu arayışlar doğrultusunda döngüsel ekonomi modeli ortaya çıkmıştır. Doğrusal ekonomi modelinden farklı olarak döngüsel ekonomi modelinde sürdürülebilir kaynak kullanımı esas alınmıştır. Farklı bir anlayışı temel alan döngüsel ekonomi modeline geçişte Avrupa Birliği (AB) öncü olmuştur. AB tarafından 2015 yılında Döngüsel Ekonomi Eylem Planı'nın yayınlanması ilk somut adım olarak nitelendirilmektedir. Türkiye de sürdürülebilirlik anlayışı içerisinde AB'nin bir ticaret ortağı olarak döngüsel ekonomiye yönelik çalışmalara ve düzenlemelere gitmiştir. Döngüsel ekonomi modeline geçişin hızlanması için çeşitli teşvik araçlarına başvurulmaktadır. Bu kapsamda seçilmiş AB üyesi ülkelere ve Türkiye'de döngüsel ekonomiye yönelik faaliyetler mali teşvik araçları ile desteklenmektedir. Mali teşvikler; sübvansiyonlar, vergi indirimleri, yatırım teşvikleri aracılığıyla uygulanmaktadır. Mali teşvikler döngüsel ekonomi modeline geçişi sağlamakta önemli bir fonksiyona sahip olsa da verimli olabilmeleri için planlı ve istikrarlı şekilde uygulanmaları gerekmektedir. Bu çalışmada, Türkiye ve seçilmiş AB üyesi ülkeler perspektifinde döngüsel ekonomi sektörüne yönelik uygulanan mali teşvikler incelenmektedir.

Social and economic developments in recent years have brought to the agenda the search for a new economic model for resource use. In line with these searches, the circular economy model has emerged. Unlike the linear economy model, the circular economy model is based on sustainable resource use. The European Union (EU) has been a pioneer in the transition to a circular economy model based on a different understanding. The publication of the Circular Economy Action Plan by the EU in 2015 is considered the first concrete step. Türkiye, as a trade partner of the EU, has also carried out studies and regulations regarding the circular economy within the understanding of sustainability. Various incentive tools are used to accelerate the transition to the circular economy model. In this context, circular economy activities in selected EU member countries and Turkey are supported by financial incentive instruments. Financial incentives; It is implemented through subsidies, tax reductions and investment incentives. Although financial incentives have an important function in ensuring the transition to a circular economy model, they must be implemented in a planned and consistent manner in order to be efficient. In this study, financial incentives implemented for the circular economy sector are examined from the perspective of Türkiye and selected EU member countries.