Kişilik özelliklerinin fırsatları kaçırma korkusu ve tepkisel satın alma davranışı üzerindeki etkisi

Abstract

Teknolojik gelişmelerdeki hızlı değişimler tüketici davranışlarının farklılaşmasına ve yeniden şekillenmesine neden olmuştur. Tüketicilerin bu teknolojilerle iç içe olması, devamlı olarak dijital ortamlarda aktif olmalarına ve sosyal medya platformlarında gelişmeleri takip etme gereksinimi duymalarına sebep olmaktadır. Tüketicilerin bu gelişmeleri sürekli olarak takip etme isteği bir süre sonra bir korkuya dönüşebilmektedir. Bu korku modern tüketici davranışlarında gittikçe belirgin hale gelmeye başlayan fırsatları kaçırma korkusudur (FOMO). Bu korku, sadece çevrimiçi ortamlarda değil tüketicinin günlük yaşantısında kararlarını, davranışlarını ve tüketim eğilimlerini etkileyen önemli bir faktör haline gelmiştir. Bu araştırmanın temel amacı, beş faktör kişilik özelliklerinin (dışa dönüklük, uyumluluk, sorumluluk, nevrotiklik, deneyime açıklık) ve kıtlık algısının tüketicilerin geleneksel kanallarda alışveriş sürecinde yaşayabilecekleri fırsatları kaçırma korkusu (FOMO) üzerindeki etkisini araştırmaktır. Aynı zamanda, yaşanabilecek fırsatları kaçırma korkusunun da tepkisel satın alma davranışı üzerindeki olası etkisini ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu bağlamda beş faktör kişilik özellikleri, kıtlık algısı, FOMO ve tepkisel satın alma davranışı değişkenlerinin bir model yardımıyla aralarındaki ilişkilerin detaylı olarak incelenmesine odaklanılmıştır. Bu amaç doğrultusunda Balıkesir ilinde kota örneklemesi ile belirlenen 403 katılımcıdan yüz yüze ve çevrimiçi anket yöntemiyle araştırma verileri toplanmıştır. Toplanan verilerin analizlerinde SPSS 23.0 ve AMOS 24.0 programları kullanılmıştır. Araştırma bulguları, tüketicilerin alışveriş sürecinde yaşadıkları kıtlık algısının ve beş faktör kişilik özellikleri boyutlarından olan sorumluluk ve nevrotikliğin FOMO'yu etkilediğini ortaya koymaktadır. FOMO'nun ise tepkisel satın alma davranışı üzerinde oldukça yüksek ve pozitif bir etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulardan yola çıkılarak firmalara çeşitli önerilerde bulunulmuştur. Bunun yanında araştırmacılara tavsiyelerde bulunularak çalışma tamamlanmıştır.

Rapid changes in technological developments have caused consumer behavior to differentiate and reshape. Consumers' involvement with these technologies causes them to be constantly active in digital environments and feel the need to follow developments on social media platforms. Consumers' desire to constantly follow these developments can turn into fear after a while. This fear is the fear of missing out (FOMO), which is becoming increasingly evident in modern consumer behavior. This fear becomes an important factor that affects consumers' decisions, behaviors and consumption trends not only in online environments but also in their daily lives. The main purpose of this research is to investigate the impact of five factor personality traits (extraversion, agreeableness, conscientiousness, neuroticism, openness to experience) and the perception of scarcity on the fear of missing out (FOMO) that consumers may experience during the shopping process in traditional channels. At the same time, it is aimed to reveal the possible effect of the fear of missing opportunities on impulsive buying behavior. In this context, it is focused on examining the relationships between personality traits, scarcity perception, FOMO and impulsive buying behavior variables in detail with the help of a model. For this purpose, research data was collected from 403 participants determined by quota sampling in Balıkesir province, using face-to-face and online survey methods. SPSS 23.0 and AMOS 24.0 programs were used to analyze the collected data. Research findings reveal that consumers' perception of scarcity during the shopping process and conscientiousness and neuroticism, which are personality traits, affect FOMO. It has been determined that FOMO has a very high and positive effect on impulsive buying behavior. Based on the findings obtained as a result of the research, suggestions were made especially to sector-based companies. In addition, the study was completed by making various suggestions for researchers.