Merdûd bir rivayetin sanal alemdeki serencâmı: Hz. Peygamber’in Hz. Meryem ile evleneceğine dair rivayetin tahrîc ve tahlîli

Abstract

Bu çalışma, 2022 yılında YouTube üzerinden paylaşılan bir videoda aktarılan; ancak 2023 yılının başlarında Twitter’daki bir haber sitesinin paylaşımıyla Türkiye’nin gündemine giren Hz. Peygamber ile Hz. Meryem evliliğine dair rivayeti konu edinmektedir. Çalışmanın amacı sanal alemde paylaşılan rivayetlerin sıhhati ve kaynağı noktasında problemler olabileceğine dikkat çekmektir. Mezkûr amacı yerine getirebilmek için öncelikle ilgili rivayetin sanal alemdeki seyri ele alınmış, ardından ise rivayetin tahrîc ve tahlîli yapılmıştır. Tahrîc esnasında sadece temel hadis kaynakları kapsama dâhil edilmiş; tahlîlde ise senet ve metin tenkîdi yöntemleri uygulanmıştır. Çalışma neticesinde ilgili rivayeti içeren videoya dair paylaşımın bir günde Türkiye’nin gündemine girdiği, dört milyondan fazla kişi tarafından izlendiği ve farklı kesimlerin tepkisine sebep olduğu tespit edilmiştir. Yapılan tahrîc sonrasında rivayetin, Taberânî’nin Mu‘cemü’l-kebîr’i ve Mu‘cemü’l-evsat’ı ile İbnü’s-Sünnî’nin Amelü’l-yevm ve’l-leyle adlı eserlerinde, Ebû Ümâme, Sa‘d b. Cünâde, Hz. Aişe, Ebû Hüreyre ve İbn Ebî Revvâd’dan gelen beş tarikinin bulunduğu görülmüştür. Senet ve metin tenkîdi sonucunda ise rivayetin tüm senetlerinin farklı nedenlerle zayıf olduğu, metin açısından da bazı problemleri barındırdığı; dolayısıyla rivayetin sahih olmadığı ortaya çıkmıştır.

This study is about the narration about the marriage of the Prophet Muhammad (pbuh) and Mary, which was conveyed in a video shared on YouTube in 2022 and entered the agenda of Turkey with the sharing of a news site on Twitter in early 2023. The aim of the study is to draw attention to the fact that there may be problems regarding the authenticity and source of the narrations shared in the virtual world. In order to fulfill the aforementioned purpose, firstly the course of the narration in the virtual world was discussed, then the sources of the narration were identified and the narration was analyzed. When citing sources, only basic hadith sources were included; in the analysis, sanad and matn (text) criticism methods were applied. As a result of the study, it was determined that the post about the video containing the narration entered the agenda of Turkey in one day, was watched by more than four million people and caused reactions from different segments. After the establishment (takhrij), the narration is found in Taberani’s Mujam al-qebir and Mujam al-avsat and İbn al-Sünni’s Amal al-yavm ve al-layl, with five variants from Abu Umama, Sad b. Junadah, Aisah, Abu Hurayrah and Ibn Abu Rawwad has been detected. As a result of the criticism of the sanad and the matn (text), it was concluded that all variants of the narration were weak for different reasons and that they also had some problems in terms of text; therefore, it turned out that the narration was not authentic (sahih).