Sideritis tmolea P. H. Davis bitkisinin diterpen bileşenlerinin izolasyonu ve yapılarının tayini

Abstract

Türkiye’de 36’sı endemik toplam 46 Sideritis türü yetişmektedir. Bu türler Anadolu’da özellikle Ege bölgesinde yaygın bir şekilde bitkisel çay olarak bazı hastalıkların tedavisinde (soğuk algınlığı, yüksek tansiyon, şeker hastalığı, mide ağrıları, antiromatizmal, ağrı kesici, sindirimi kolaylaştırıcı ve antimikrobiyal v.b.) kullanılmaktadır. Sideritis türlerinin uçucu bileşenleri ile ilgili yapılan çalışmalar Türkiye’de yetişen çoğu türler üzerinde tamamlanmasına rağmen, uçucu olmayan bileşenleri ile ilgili çalışma sayısı oldukça azdır. Bu çalışmada Sideritis tmolea bitkisinin diterpen bileşiklerinin izolasyonu ve yapılarının tayininin belirlenmesi amaçlanmıştır. Yapılan çalışmada Sideritis tmolea bitkisinden çeşitli kromatografik yöntemlerle beş tane bilinen diterpen bileşiği elde edilmiştir. Elde edilen maddelerin yapı tayinleri IR, 1H-NMR, 13C-NMR ve kütle spektroskopisinden yararlanılarak belirlenmiştir. Elde edilen maddelerin yapıları; B1: Siderol (Ent-7α-asetoksi,18-hidroksikaur-15-en), B2 : 7-Asetoksi sideroxol (Ent-7α-asetoksi–18-hidroksi-15β,16β epksikauran), B3: Ent-7α,15β-18-trihidroksikaur-16-en, B4: Ent-7α-17,18-trihidroksi-9,(11)-en-12-on (Athonolone), B5: Ent-7α-asetoksi-15β,18-dihidroksikaur-16-en olarak belirlenmiştir.

There are 46 Sideritis species, 36 of which are endemic, growing in Turkey. These species are commonly used as herbal tea in Anatolia, especially in Aegean, that cures some diseases ( cold, high tension, diabetes, stomachic, antirheumatical, analjezik, antimicrobial etc.). Although studies on voltile components of Sideritis species have been completed about most species growing in Turkey, the number of studies on unvolatile componenets are very rare. In this study, we aimed to isolate and characterize the diterpenic compounds of Sideritis tmolea. Five known diterpenoids were isolated from Sideritis tmolea with different chromotographic methods. The structures of compounds were determined by using IR, 1 H-NMR, 13C-NMR and Mass spectroscopy. These are: B1: Siderol (ent-7α-asetoksi,18-hidroksi-kaur-15-ene), B2 : 7-Acetyl sideroxol (ent7α-asetoksi –18-hidroksi-15β,16β epksikauran), B3: ent-7-alfa-15-beta-18- trihydroxykaur-16-ene, B4: Athonolone (ent-7α-17,18-trihidroksi-9,(11)-en-12-on), B5: ent-7-alfa acetyl, 15-beta,18-dihydroxykaur-16-ene.