Ortaokul öğrencilerinin açılar kavramına yönelik kavram imajlarının incelenmesi

Abstract

Bu çalışma, ortaokul 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin açılar konusundaki kavram imajlarını Fischbein’in Şekilsel Kavram Teorisi çerçevesinde incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın katılımcıları, 2023-2024 eğitim-öğretim yılında Balıkesir ilinin merkez ilçesinde bulunan bir devlet ortaokulunda öğrenim gören 7. ve 8. sınıf öğrencilerinden oluşmaktadır. Araştırmada, karma yöntem desenlerinden biri olan iç içe karma desen kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak, araştırmacı tarafından geliştirilen ve açının tanımı, açı türleri, açı ilişkileri ve özellikleri ile paralel doğrular ve açı ilişkileri olmak üzere dört alt boyuttan oluşan 15 açık uçlu sorudan meydana gelen bir test uygulanmıştır. Çalışmanın bulguları incelendiğinde, öğrencilerin şekilsel ve kavramsal puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olduğu ve bu farkın şekilsel puanlar lehine olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuç, öğrencilerin açı kavramını anlamada şekilsel bileşenin baskın olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte, farklı sınıf seviyelerindeki öğrenciler arasında açı kavramına ilişkin toplam puanlar açısından istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı belirlenmiştir. Öğrencilerin verdikleri yanıtlar ayrıntılı olarak incelendiğinde, çoğunluğun açı tanımını yapmada zorlandığı, dar, dik ve geniş açılarla ilgili tanımlama ve çizimlerde büyük oranda doğru yanıtlar verdiği, ancak komşu, tümler ve bütünler açılar konusunda kavramsal karışıklık yaşadığı gözlemlenmiştir. Özellikle tümler açılar ile komşu tümler açılar arasındaki farkın ayırt edilmesinde zorluk çektikleri belirlenmiştir. Ayrıca, ters, iç ters, dış ters ve yöndeş açılarla ilgili sorulara verilen yanıtların büyük oranda boş bırakıldığı tespit edilmiştir. Öğrencilerin çoğunlukla şekil çizerek yanıt verdikleri, ancak bu şekillerin kavramsal anlamı yansıtma noktasında yetersiz kaldığı görülmüştür. Elde edilen bulgular doğrultusunda, açılar konusundaki öğretim sürecinde şekilsel bileşenin kavramsal bileşene baskın olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Kavramsal anlamayı güçlendirmek ve öğrencilerin konuyu daha derinlemesine öğrenmelerini sağlamak amacıyla çeşitli öneriler sunulmuştur.

This study aims to examine the concept images of middle school 7th and 8th grade students regarding angles within the framework of Fischbein’s Figural Concept Theory. The participants of the study consist of 7th and 8th grade students studying at a public middle school in the central district of Balıkesir province during the 2023-2024 academic year. A nested mixed-method design, one of the mixed-method research designs, was employed in this study. As a data collection tool, a test consisting of 15 open-ended questions developed by the researcher was used. These questions were categorized into four subgroups: definition of angles, types of angles, angle relationships and properties, and parallel lines and angle relationships.The findings of the study indicate a statistically significant difference between students' figural and conceptual scores, with the difference favoring the figural scores. This result suggests that the figural component is dominant in students’ understanding of the concept of angles. However, no statistically significant difference was found between the total concept image scores of students at different grade levels. A detailed analysis of student responses revealed that most students struggled with defining angles, although they generally performed well in defining and drawing acute, right, and obtuse angles. Nevertheless, they exhibited conceptual confusion regarding adjacent, complementary, and supplementary angles, particularly in distinguishing between complementary angles and adjacent complementary angles. Additionally, many students left questions related to alternate interior, alternate exterior, corresponding, and same-side interior angles unanswered. The majority of responses were provided in the form of drawings, yet these illustrations often failed to adequately convey the conceptual meaning. Based on the findings, it was concluded that the figural component is more dominant than the conceptual component in the learning process of angles. Various recommendations have been proposed to strengthen conceptual understanding and enhance students’ deeper learning of the topic.