Mehmet Akif, Tevfik Fikret ve Nazım Hikmet'in şiirlerinde gelecek tasavvuru

Abstract

Her toplum bunalımlı ve sıkıntılı döneminde gelecek tasavvuru kurmuştur. Gelecek tasavvuru, o toplumun hayata tutunması, umutları ve kurtarıcı arayışı sayılabilir. Gelecek tasavvurlarında ortaya çıkan kurtarıcı, yüksek vasıflara sahip bir kişiliktir. Bu kurtarıcı ideal neslin temsilcisi, ilk örneği sayılmaktadır. İslâmiyet‟ ten önce “alp” tipiyle kimlik bulan kurtarıcı, İslâmiyet‟in kabulüyle “velî” tipine dönüşmüş, sonra da Batılılaşmanın etkisiyle “aydın” kimliğinde ortaya çıkmıştır. Tanzimat‟tan Cumhuriyet‟e uzanan süreçte üretilen metinlerde oldukça dikkat çeken gelecek tasavvurları vardır. Birer bürokrat, aydın özelliği ve sorumluluğu da yüklenen yazarlar, toplumları için mükemmel gelecekler tasavvur etmişlerdir. Sürecin içinde Tevfik Fikret, Mehmet Âkif ve Nazım Hikmet gibi şairler bu özellikleri ile belirgin bir şekilde öne çıkarlar. Bu şairlerin birincisinde Hümanist ve ilerlemeci; ikincisinde modern ve İslâmî; üçüncüsünde ise Marksist bir zihniyet, gelecek tasavvurunun temel yapısını oluşturur. Üç şair de “bugün”ün kötü olduğu konusunda ortaktır; ama önerdikleri veya hayâlini kurdukları gelecekler konusunda ayrılırlar. Fikret‟in oğlu Halûk, Âkif‟in arkadaşının oğlu Âsım ve Nazım‟ın oğulluğu Memet üzerinden geleceği kurgulaması da ortak bir tavır olarak görülebilir. Şairler, “kötü olan bugün”ün içinde yaşamaktadırlar; “oğullar” ise mükemmel olan geleceği hem kuracaklar hem de onun birer üyesi olacaklardır. Fakat üç oğuldan beklenenler oldukça farklıdır.

Every community has had future realization in depressive and distressing times. Future realizations may be regarded as clinging to life of that community, their hopes and their search for a rescuer. The rescuer appearing in future realizations is a character having high qualifications. This rescuer has been regarded as the representer of the ideal generation, its first example. The rescuer primarily personalized in hero type transformed into curator type by the acceptance of Islam, and later arose in intellectual identification as a result of westernization. In the periods when Ottoman Empire collapsed and a new system emerged, search for a rescuer chrystallized with poets and this search was reflected in the poems. Since poets equated the rescuer with their sons, a future realization was formed through “son” notion. While the poet sees himself as the current generation in the depressing period, his son engges hope and becomes the ideal generation of future and is presented as an instance like Mehmet Âkif‟s imaginary hero in his poems, his son Âsım; Tevfik Fikret‟s real son, Halûk; Nazım Hikmet‟s son, Memet. These three figures who felt the one to be founded just after the one to collapse ally on the matter of their building the future upon their sons and of their looking ahead hopefully. However, their viewpoints of looking ahead which were thought to be fine and expected hopefully are completely different from each other. A modern Islamist viewpoint prevails in Mehmet Âkif‟s future realization, a humanist viewpoint in Tevfik Fikret‟s future realization, and a Marxist viewpoint in Nazım HHikmet‟s future realization. They wish to reach the future through different paths by anticipating different formulas. In this context, it can be said that their purposes are the same but their instruments are different.