Ulusal kültür, örgüt kültürü, örgütsel politika algısı ve sendika üyesi olma eğilimi ilişkisi

Abstract

Türkiye'deki sendikalı işçi sayısı azalmakta ve sendikalar yeni üye kazanmak ve mevcut üyelerini korumak konusunda zorlanmaktadır. Büyüyen işçi sınıfına rağmen sendikal hareketin daralması, ülkenin ekonomik, siyasi, sosyal ve tarihsel özellikleriyle açıklanmaktadır. Uygulanan yeni liberal politikalar, ekonomik kriz ve siyasi istikrarsızlıklar, istihdamın yapısı, toplumsal güvensizlik, sendikal yapı ve sorunlar, yapılan araştırmalarda öne çıkan belli başlı nedenler arasındadır. Türkiye'de işçilerin sendikalara yönelik tutumlarında şüphesiz bu nedenler etkili olmaktadır. Ancak bunlara ek olarak, arka planda farklı faktörlerin çalışanların tutumunu etkileyebileceği göz ardı edilmemelidir. Çıkış noktasını buradan alan bu tez çalışması, çalışanların sendika üyesi olma eğiliminin, çalıştıkları işletmedeki politik atmosferden ve kültürel değerlerden etkilenme durumunu sorgulamayı amaçlamıştır. Ülkede turizme verilen önem ve turizm endüstrisinin emek yoğun yapısı, insan faktörünün çok daha iyi anlaşılması gerektiğini ortaya koymaktadır. Bu noktadan hareketle araştırmamız, konaklama işletmeleri işgörenlerinin sendika üyesi olma eğilimini; toplumsal kültür, örgüt kültürü ve örgütsel politika algısı kavramları arasındaki ilişkiler örüntüsü açısından açıklamayı amaçlamıştır. Bu amaç çerçevesinde, İstanbul'da faaliyet gösteren beş-yıldızlı otel işgörenlerine anket uygulanarak veri toplanmıştır. Toplanan verilerin güvenirliği sınandıktan sonra faktör analizine tabi tutulmuştur. İlerleyen aşamalarda, araştırmacının öngördüğü kuramsal model, Lisrel aracılığıyla yapısal eşitlik modellemesi yöntemi kullanılarak sınanmış; geliştirilen alternatif modellerin analizi sonucunda en iyi uyum değerini sağlayan model kabul edilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre işgörenlerin sendika üyesi olma eğilimi ile örgütsel politika algısı arasında ilişki bulunamazken, hem örgütsel kültür hem de toplumsal kültür, çalışanların sendika üyeliği tutumunu etkileyen önemli bir faktör olarak ortaya çıkmıştır. Sendika üyeliği ile örgüt kültürü bağını kuran ilk araştırma olmasıyla önem kazanan bu tez çalışması, otel ve sendika yöneticileri ve akademisyenlere sunduğu çözüm önerileriyle araştırmayı sonuçlandırmıştır.

Trade union membership level witnesses a drastic decline in the past decades despite growing working class and this decline is mainly explained by researches mostly with external factors. Many external factors are found to be influential on union membership such as economic, political, social and historical factors. In addition to those external factors, this study directs its interest towards internal level analysis while explaining employees' intention to join a union. Drawing on data from five-star hotel organizations in Istanbul, this study examined a proposed theoretical model which consists of interrelations between societal and organizational culture, perceived organizational politics and intention to join a union. Using structural equation modeling through Lisrel, the author found that both societal and organizational culture are able to predict union attitudes significantly for the sample. According to the major finding of this dissertation, collectivism is able to form a clan culture in the organization which leads to a significant decrease employees' intention to join a union. The results and implications of findings are discussed in the dissertation with reference to the literature. As being the first study explaining the relationship between organizational culture and union membership, this study provides important contribution to previous scarce researches on the topic and also provides useful managerial suggestions.