Ortaöğretim Kimya ders kitaplarında yer alan analojilerin analog-hedef haritalama yapılarının incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada, ortaöğretim 9.,10.,11.,12. sınıf kimya ders kitaplarının analog- hedef haritalama yapıları incelenmiştir. Araştırmada Milli Eğitim Bakanlığı'nın yayınladığı ortaöğretim 9., 10., 11. ve 12. sınıf kimya ders kitapları içerik analizi kullanılarak ders kitaplarında kullanılan analojiler belirlenmiştir. Bu dört ders kitabında bulunan analojiler; kaynak ve hedef kavramlar, analojinin sunuluş biçimi, kaynak ve hedef kavramların soyutlama düzeyi, hedefe ilişkin kaynağın pozisyonu, yapaylık düzeyi, analojinin zenginlik düzeyi, analoji kelimesinin kullanılması, konu öncesi yönlendirme, sınırlılıkların tanımı ve öğrencilerin katılımı gibi kategorilerde sınıflandırılmıştır. Sonuç olarak, toplam 39 analoji bulunmuştur. Bu analojilerin en çok 10. sınıf düzeyinde kullanıldığı (f=17) görülmüştür. Diğer kimya kitaplarında analoji sayıları sırasıyla 9. sınıf (f=11), 11. sınıf (f=6), 12. sınıf (f=5) şeklindedir. Analojiler nitelik bakımından incelendiğinde ise, genelde sözel olarak sunulduğu, günlük analoji kullanıldığı, öğretmen merkezli olduğu ve sekteye uğradığı kısımların belirtilmediği görülmüştür. Kimya dersinde analoji kullanımı, önceki bilgiler ile yeni öğrenilen bilgiler arasında bağlantı kurulmasını sağlaması nedeniyle öğrenciler açısından çok faydalı bir metottur. Ayrıca daha önce öğrendiği bilgilerin kullanılması, öğrencinin var olan bilgi yapısının ve kavram yanılgılarının ders içerisinde belirlenerek düzeltilmesi bakımından önemlidir. Bu araştırmanın sonuçlarına göre benzer çalışmaları farklı alanlarda ve farklı yöntemlerle yapılması önerilir.

In this study, secondary school 9th, 10th, 11th and 12th grades chemistry textbooks were analyzed in point of analog- target structure mapping. In this research, content analysis is used to analyze the chemistry textbooks that have been used on the recommendation of Ministry of National Education (MEB). The analogies in four chemistry textbooks were investigated and classified according to the following criteria: analogical relationship, analogical representation, abstraction, position of analog, artificiality, the extent of mapping, the use of term "analogy", analog explanation, description of limitations and students' participation. As a result, in total 39 analogies were found. The greatest part of these analogies was used in 10th grade chemistry textbook. (f=17). The number of analogies in other chemistry textbooks lowered from 9th grade (f=11), 11th grade (f=6), to 12th grade (f=5) respectively. When analogies were investigated, it was seen that these analogies had been generally verbal and daily in terms of representation format and artificiality, respectively. There was no point in having students' participation. It was not pointed out where the analogy broke down. Since the use of analogy in chemistry lessons helps students to make connection between their prior knowledge and new knowledge, it is very beneficial method to the students. Besides, it is important to identify and correct students' possible misconceptions in terms of using prior knowledge. It is suggested that similar studies can be conducted by using analogy in different subjects and different methods.