Türkiye'de yetişen Stachys L. (Lamiaceae) cinsine ait Fragilicaulis R.Bhattacharjee seksiyonunun taksonomik revizyonu ve moleküler filogenetik analizi

Abstract

Bu tezde, Türkiye'de yayılış gösteren Stachys cinsine ait Fragilicaulis seksiyonu, morfolojik ve moleküler verilere göre ayrıntılı olarak incelenmiştir. Bu seksiyon ülkemizde Fragiles ve Multibracteolatae olarak iki altseksiyona ayrılmaktadır. Seksiyonun revizyonu kapsamında, taksonların betimleri, habitat bilgileri, endemizm durumları, çizimleri, doğal habitatlarından ve tip örneklerinin fotoğrafları ve tür ayırım anahtarı verilmiştir. Ayrıca ITS ve trnL-F bölgelerinden elde edilen diziler ile filogenetik ağaçlar yapılmıştır. Çalışmalar sonucunda 3 yeni takson (S. gulendamii Ö.Güner & Akçiçek, S. sirnakensis Ö.Güner & Akçiçek ve S. megalodonta Hausskn. & Bornm. ex P.H.Davis subsp. bitlisensis Ö.Güner & Akçiçek) tanımlanmıştır. Ayrıca 2 takson (S. megalodonta Hausskn. & Bornm. ex P.H.Davis. subsp. megalodonta ve S. benthamiana Vatke) ülkemiz için yeni kayıt olarak toplanmıştır. Çalışmalar sürecinde 2 tür sinonim (S. anamurensis Sümbül türü S. euadenia P.H.Davis türünün, S. namazdaghensis Yıldırımlı S. kurdica Boiss. & Hohen. in Boiss var. brevidens R.Bhattacharjee taksonun sinonimi) yapılmıştır. Ayrıca bir taksonun statüsü (S. viscosa Montbet & Aucher ex Benth. var. sivasica (Kit Tan & Yıldız) Ö.Güner & Akçiçek) değiştirilmiştir. S. megalodonta Hausskn. & Bornm. ex P.H.Davis subsp. mardinensis R.Bhattacharjee taksonunun kategorisi tür seviyesine çıkartılmıştır (S. pseudomardinensis Ö.Güner & Akçiçek). S. antalyensis Y.Ayaşligil & P.H.Davis türü Swainsoniana seksiyonundan Fragilicaulis seksiyonuna aktarılmıştır. S. glechomifolia Nábělek yeniden geçerli hale getirilmiştir. Bu çalışmalar sonucunda Fragilicaulis seksiyonu ülkemizde 22 tür (26 takson) ile temsil edilmektedir. Bu taksonlardan 19'u Türkiye için endemiktir.

In this dissertation, Fragilicaulis section of Stachys that displays a spread across in Turkey was investigated based on morphological and molecular data. This section has been categorized under two subsections, namely Fragiles and Multibracteolatae. As a revision of this section, descriptions, characteristic related to habitat, endemism status, illustrations, photographs, and species determination keys of taxa were given. In adddition, with the squences obtained from ITS and trlL-F regions, phylogenetic trees was created. During this study, 3 new taxa (S. gulendamii Ö.Güner & Akçiçek, S. sirnakensis Ö.Güner & Akçiçek and S. megalodonta Hausskn. & Bornm. ex P.H.Davis subsp. bitlisensis Ö.Güner & Akçiçek) were identified. Also 2 taxa (S. megalodonta subsp Hausskn. & Bornm. ex P.H. Davis. subsp. megalodonta and S. benthamiana Vatke) were revealed as a new record for Turkey. Apart from these, 2 species (S. anamurensis Sümbül is synonyms of S. euadenia P.H.Davis, S. namazdaghensis Yıldırımlı is synonyms of S. kurdica Boiss. & Hohen. in Boiss. var. brevidens R.Bhattacharjee) were found synonym. Additionally, one species (S. viscosa Montbet & Aucher ex Benth. var. sivasica (Kit Tan & Yıldız) Ö.Güner & Akçiçek) was reduced to variation level. For S. megalodonta Hausskn. & Bornm. ex P.H. Davis subsp. mardinensis R.Bhattacharjee, a name change was foreseen and S. pseudomardinensis Ö.Güner & Akçiçek was suggestted as a new name. S. antalyensis Y. AyaGligil & P.H. Davis species transfered from sect. Swainsoniana to sect. Fragilicaulis. S. glechomifolia Nábelek that was found as a synonyms of S. mardienensis was became valid once again. As conclusion of this revision, it was determined that sect. Fragilicaulis has 22 species (26 taxa) in Turkey. Of these 25 taxa, 19 are endemic for Turkey.