İl özel idarelerinin mevcut durumu, sorunları ve geleceği üzerine bir uygulama

Abstract

İl özel idarelerinin temelini 1864 tarihli Vilayet Nizamnamesi oluşturmaktadır. Ancak il özel idareleri asıl olarak 1913 tarihli İdare-i Umumiye-i Vilayet Kanun-i Muvakkati'nde düzenlenmiştir. Bu kanunla il özel idareleri ilk kez tüzel kişiliğe kavuşmuştur. Bununla beraber il özel idareleri kendi bütçesine de kavuşarak özerk bir yönetim birimi olarak ortaya çıkmıştır. Bu kanun 1987 yılında önemli bir değişikliğe uğrayarak İl Özel İdaresi Kanunu olarak uygulamaya konmuştur. 1987 yılında çıkarılan 3360 sayılı yasayla il özel idareleri günün koşullarına daha uygun hale getirilmeye çalışılsa sorunlara yeterince çözüm getirilememiştir. 2000'li yıllarda yaşanan reform sürecinden İl Özel İdareleri de payını almıştır. Bu bağlamda il özel idarelerinde ciddi bir değişimle birlikte 3360 sayılı kanun yürürlükten kaldırılarak yerine 5302 sayılı kanun 2005 yılında yürürlüğe girmiştir. 5302 sayılı il özel idaresi kanunuyla il özel idarelerinin kuruluşu, organları, yönetimi, görev, yetki ve sorumlulukları ile çalışma usul ve esasları yeniden düzenlenmiştir. Yeniden yapılandırma çalışmalarıyla il özel idareleri, mali ve idari açıdan daha özerk bir kurum haline getirilmeye çalışılmıştır. Bu kanunla il özel idareleri daha demokratik ve özerk yapıya kavuşmuştur. Ancak geçmişten beri işlevselliği sorgulanan il özel idarelerinin sorunlarına yeterince çözüm getirilememiştir. Sürekli tartışma konusu olan ve işlevselliği sorgulanan il özel idareleri, son yasal düzenleme olan 6360 sayılı kanunla Büyükşehirlerde kaldırılmıştır. Bu araştırmada yukarıda değinilen tüm gelişmelerin İl Özel İdarelerine getirdiği yenilikler ele alınmıştır. Geçmişten günümüze İl Özel İdarelerinin değişim süreci ele alınarak geleceği üzerine tartışmalar da değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bu araştırmayı daha somut hale getirmek için 51 ildeki il genel meclisi üyeleriyle anket çalışması planlanmış ancak 45 ildeki il genel meclisi üyeleriyle anket çalışması gerçekleştirilebilmiştir. Anket sonuçları bilgisayar ortamında SPSS 16.0 istatistik programından faydalanılarak değerlendirilmeye çalışılmıştır. Araştırma sonucunda, il özel idarelerinin sorunlarının devam ettiği, bu idarelerin gerçek bir yerel yönetim birimi gibi algılanmadığı, verilen görevleriyle orantılı mali kaynaklara sahip olmadığı, personel ve araç gereç gibi konularda yeterli donanıma sahip olmadığı, tüm reform çalışmalarına rağmen yeniden yapılandırılamadığı ve son yasal düzenlemeyle Büyükşehirlerde kaldırılan il özel idarelerinden sonra mevcut olan il özel idarelerinin de son dönemini yaşadığı sonucuna varılmıştır.

1864 Province Regulation underlined the provincial special administrations. However, provincial special administrations were actually regulated in 1913 Provincial Public Administration Law, which let provincial special administrations have legal personalities for the first time. Moreover, provincial special administrations became autonomous local administrative units by getting their own budgets. The aforesaid Law was dramatically amended and entered into force as Provincial Special Administration Law in 1987. In 1987 the Law no: 3360 was enacted in order to be more appropriate to those days; nevertheless, it couldn't propose solutions to the problems in an adequate manner. Y Provincial Special Administrations were also affected from the reform process in 2000s. In this context, the Law no: 3360 was abolished as a result of a significant change and the Law no: 5320 entered into force in 2005 instead of it. The Law no: 5320 readjusted the establishment, bodies, administration, duties, authorities and responsibilities of the provincial special administrations as well as their working procedures and principles. It was aimed to make the provincial special administrations more autonomous in respects of economy and administrations through those readjustment studies. Thanks to that Law, the provincial special administrations reached a more autonomous and democratic structure. Nonetheless, it couldn't offer adequate solutions to the problems of the provincial special administrations whose functionality had been questioned. The provincial special administrations which were consistently contentious and whose functionalities werequestioned were annulled in Metropolitans by the Law no: 6360 which is the latest legal regulation. This study discusses the changes for the Provincial Special Administrations which all aforesaid developments have caused. Moreover, it tries to evaluate the discussions on their futures by dealing with the changing periods of the Provincial Special Administrations from past to present. Questionnaires were made with all provincial general council members throughout the country in order to make this study more concrete and the study tried to evaluate the questionnaire results in computer environment by benefiting from SPSS 16.0 statistics programme. The study concludes that the provincial special administrations are not perceived as a real local administrative unit, their problems are still ongoing, they don't have adequate financial sources in compared with their duties, they don't have adequate equipment such as instruments and personnel, they haven't been able to be readjusted despite all reform studies and the current provincial special administrations regulated after the provincial special administrations which were annulled in metropolitans with the latest legal regulation are heading for their last round-ups.