Metinlerarasılık bağlamında Sezai Karakoç şiiri –Alıntılar ve atıflar–

Abstract

Metinler birbirleri ile gizli veya açık çeşitli şekillerde etkileşim halindedirler. Bu olgu 20. yüzyılın en önemli edebiyat kuramlarından olan metinlerarasılığın temel konusudur. Metinlerarasılığa göre metinler birbirleri ile çeşitli şekillerde etkileşime geçmişlerdir. Bu etki bazen sanatçı tarafından açık bir şekilde dile getirilirken bazen son derece kapalı bir ifade ile ortaya konmaktadır. Bu etki ister açık ister kapalı olsun metinler birbirlerinden, kutsal kitaplardan, geleneklerden, diğer anlatı türlerinden izler taşımaktadırlar. Metinler arasında ilişki kurmanın pek çok yöntemi vardır. Alıntı ve atıf bu yöntemlerin en çok başvurulanlarındandır. Bu çalışmada Sezai Karakoç'un şiirlerinin toplu basımı olan Gün Doğmadan'ın içerisinde yer alan şiirler alıntılar ve atıflar bağlamında taranmıştır. Şiirlerde yer alan alıntılar ve atıflar tespit edilmeye çalışılmıştır. Alıntı ve atıfların tespiti, şairin ilişki kurduğu geleneği ve şairin kaynaklarını ortaya çıkarmaya katkı sağlayacaktır. Bu çerçevede tezimizin temel amacını Sezai Karakoç'un şiirlerinde yer alan alıntı ve atıfları tespit ederek şairin yöneldiği kaynakları ortaya çıkarmak ve bu kaynakların şiirlerin içerisinde nasıl ve hangi amaçla yer aldığını ortaya koyabilmek olarak belirleyebiliriz. Modern Türk şiirinin en önemli şairlerinden olan Sezai Karakoç'un şiirleri zengin bir kültürel dokuya sahiptir. Şairin hayatının ve sanatının temelini diriliş düşüncesi oluşturmaktadır. Diriliş, hakikat medeniyeti olan islam medeniyetini yeniden ayağa kaldırma hareketidir. Şair, diriliş düşüncesini ortaya koyarken Doğu medeniyetini ve Batı medeniyetini bir araya getirmektedir. Sezai Karakoç'un şiirlerinde şiirlerden ve ayetlerden alıntılar yapılmaktadır. Şiirlerde; peygamberlere, kutsal kitaplara, surelere, tarihi ve tasavvufi şahsiyetlere, şehirlere, batılı şahsiyetlere, şairlere, tarihi olaylara atıflar yapılmaktadır. Şair, alıntı ve atıfları kendine özgü bir söylem ile bir araya getirmektedir. Dolayısıyla alıntı ve atıflar eğreti durmamakta ve ana yapı ile kaynaşmış bir şekilde şiirlerin içerisinde yer almaktadırlar. Sezai Karakoç, yaptığı alıntı ve atıflar ile hakikat medeniyetini diriltme düşüncesini ortaya koymaktadır.

Texts have interactive relation with each other either explicitly or implicitly. This phenomenon is the key issue of intertextuality which is an essential literary theory of 20 th century. According to intertextuality texts interact with each other so texts have traces of other literary forms like holy books, traditions and discourses. There are multiple ways to establish relationship between texts and citations and quotations one are mostly preferred ones. The poem book "Gündoğmadan" by Sezai Karakoç which is a compile of all his poems has been examined within the context of quotations and citations. In this study all quotations and citations have been tried to be identified so that this would contribute to find out all references and sources he used or made relations with as well as on what purposes they were used at the time. The poems of Sezai Karakoç have a rich cultural texture which are essential to Turkish poetry. His art is a revival movement in which he expects Islamic civilization to come into a strong being as before. He cites from Quran verses in his poems. Those poems widely cover attributions to prophets, holy books, Quran verses, historical events, westerners and sufis. The poet gathers all those citations and quotations in a way that is specific to himself and thus his borrowings are not superficially structured but well made and elaborated.