Atatürk dönemi tarım politikalarının Balıkesir'deki uygulamaları (1923-1938)

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’deki tarım politikaları içerisinde ayrı bir öneme sahip olan Atatürk dönemi tarım politikalarının bir tarım vilayeti olan Balıkesir’deki uygulamalarını incelemektir. Bu inceleme aynı zamanda 1923-1938 yılları arasında Balıkesir’in zirai vaziyetini de gözler önüne sermektedir. Kurumlarının büyük çoğunluğunu Osmanlı’dan devraldığı bilinen Türkiye’nin tarım politikalarında da Osmanlının etkisi olduğu bilinen bir gerçektir. Bu nedenle çalışmanın başlangıç noktası Osmanlı İmparatorluğu’nun toprak düzeni kabul edilmiş ve ardından “Tanzimat Fermanı” ve “Arazi Kanunnamesi”nin toprak mülkiyeti hususunda getirdiği yenilikler ele alınmıştır. Tarım politikalarının tarihsel sürecinde II.Abdülhamid’in “Konya Ovası Sulama Projesi” dikkat çeken bir gelişme olarak tespit edilmiş, bir diğer önemli gelişme olarak ise “Numune Tarlaları” ve “Ziraat Mektepleri” belirlenmiştir. Misak-ı İktisadi Kararları, Aşar Uygulamasının Sonu, Toprak Mülkiyeti hususunda yaşanan gelişmeler ile geçen 1923-1929 arası dönem için İzmir İktisat Kongresi, alınan kararlar itibarıyla adeta bir mihenk taşı konumundadır. Yine aynı öneme sahip Büyük Dünya Buhranı ve ardından bir zorunluluk olarak ortaya çıkan Devletçilik döneminde yapılan düzenlemeler de detaylı bir biçimde incelenerek bir yandan Devletin tarım kesimine verdiği önem gösterilmeye çalışılmış öte yandan da Balıkesir’in tüm bu süreçlerdeki zirai durumu anlatılmaya çalışılmıştır. Ancak bu dönemi incelerken gözden kaçırılmaması gereken en önemli nokta söz konusu dönemin bir savaş sonrası dönem olduğu gerçeğidir. Bu nedenle gelirlerinin neredeyse tamamına yakınının tarıma dayalı olduğu Türkiye’de hem savaş sonrası kayıplar telafi edilmeye çabalanmış hem de “Tam Bağımsızlık”a ancak “Ekonomik Bağımsızlık”la ulaşılabileceğinden politikalarda önceliği yine tarım kesimi almıştır. Şüphesiz ki tarımsal çeşitlilik yönünden zengin olan Balıkesir, Devletin ilgi odağı olan vilayetlerden olmuştur. İşte bu çalışma takip edilen bu politikaların yereldeki en somut örneğini teşkil etmektedir.

The aim of this study was to investigate the applications of agricultural policies in Atatürk period, which has an importance among all of the Turkey’s policies, in Balıkesir as an agriculture city. This study also showed the agricultural situation of Balıkesir in 1923-1938. The effects of Ottoman Empire on agricultural policies of Turkey can’t be denied as it is known that most of the councils were taken over from the Ottoman Empire. Therefore, the starting point of this study was determined as the territorial organisation of Ottoman Empire. After that, innovations in ownership of land occured as a consequence of “Tanzimat Fermani” and “Land Law” were examined. “Konya Plain Irrigation Project” of II. Abdulhamid was determined as a noticeable improvement followed by “Model Fields” and “The School of Agriculture” in historical process of agricultural policies. Izmir Economy Congress can be regarded as a milestone for the period between 1923 and 1929 because of the“Misak-i Economic Decisions”, “Abolishment of the tithe (an agricultural tax)” and improvements in ownership of land. In addition, regulations done in Great Depression and inevitably resulted Statism period were studied in details in order to show the importance that government gave to agriculture and agricultural situation of Balıkesir during all of those processes. However, while examining this period it shouldn’t be underestimated that the mentioned period was a post war period. Therefore, agriculture sector took the priority in policies because of the idea that “Full Independence” could only be achieved by “Economic Independence”, while the postwar losses were tried to be compensated in Turkey where almost all of the income was based on agriculture. Undoubtedly, Balıkesir was the state’s focus of attention as an agriculturally rich and diverse city. In conclusion, this study was the most concrete example of those policies in local.