Turist rehberlerinde iş doyumu ve tükenmişlik ilişkisi: Bir alan araştırması

Abstract

Türkiye’de ve dünyanın diğer birçok ülkesinde satın alınan turları yöneten kişiler turist rehberleridir. Eğer rehberler iyi eğitim almış, bilgi ve beceri seviyeleri yüksek entelektüel bireylerden oluşuyor ise ziyaret edilen destinasyonlar hakkında ziyaretçilerin olumlu fikirlere sahip oldukları bilinmektedir. Ancak, turist rehberlerinin nitelikleri yüksek olsa bile, eğer çevre ve içsel iş doyumu seviyeleri düşük ve tükenmişlik seviyeleri yüksek ise turist rehberleri, vermiş oldukları hizmetin kalitesini tam olarak yansıtamamakta, bu yüzden bölgeyi ziyarete gelen turistlerde memnuniyetsizlik oluşabilmektedir. Bu durumda, bölgeye yönelik turist hareketleri turist rehberi kaynaklı olarak azalabilmektedir. Dolayısıyla, turist rehberleri yeteri kadar tur bulamayabilmekte ve hatta turist rehberliği mesleğini bırakabilmektedir. Bu durum hem bölge turizmi ve ekonomisi hem de turist rehberleri için olumsuz sonuçlar doğurabilmektedir. Bu çalışma, turist rehberlerinde iş doyumu ve tükenmişlik ilişkisinin ölçülmesi ve iş doyumu ile tükenmişlik seviyelerinin turist rehberlerinin mesleği bırakmasına olan etkisinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışmada Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan ruhsatnamesi olan ve Turist Rehberleri Birliği’nden çalışma kartına sahip 412 turist rehberine anket uygulanmış ve toplanan veriler istatistiki analiz ile desteklenmiştir. Çalışma beş bölüm olarak tasarlanmıştır. Çalışmanın ilk bölümünde araştırmanın problemi, amacı, önemi, varsayımları, sınırlılık ve tanımları açıklanmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde, turist rehberliği ve gelişimi, iş doyumu ve tükenmişlik kavramları üzerinde durulmuş; bu alanlardaki alanyazın irdelenmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde çalışmanın yöntemiyle ilgili bilgiler verilmiştir. Çalışmanın dördüncü bolümünde araştırma ile ilgili bulgulara ve bu bulguların analizine yer verilmiştir. Araştırmanın beşinci ve son bölümünde ise araştırmadan elde edilen sonuçlara ve önerilere yer verilmiştir.Araştırma bulgularına göre; turist rehberlerinin tükenmişlik ve iş doyum seviyelerinin orta düzeyde olduğu tespit edilmiştir. İş doyumunu en fazla açıklayan boyut içsel doyum ve tükenmişliği en fazla açıklayan boyut ise duygusal tükenme olarak belirlenmiştir. Bununla birlikte iş doyumu ile tükenmişlik alt boyutları arasındaki ilişkiler incelendiğinde; turist rehberlerinin içsel iş doyumları ile duygusal tükenmeleri arasında negatif yönlü anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Turist rehberlerinin içsel iş doyumları ile düşük kişisel başarıları arasında negatif yönlü anlamlı bir ilişki olduğu saptanmıştır. Ayrıca turist rehberlerinin iş doyumlarının mesleği bırakma niyetlerine dolaylı olarak ve tükenmişliğin ise mesleği bırakmaya doğrudan etki ettiği sonucuna ulaşılmıştır.

It is known that tour guides are the employees who manage tours in our country and in many other countries of the world. If the guides who manages the tours are known welltrained, intellectual, and high-level individuals with knowledge and skill levels in visited destinations, tourists have positive thoughts about the destination as well. However, even if the qualities of the tourist guides are high, tourist guides may not reflect the quality of service they have given if the extrinsic - intrinsic job satisfaction levels are low and burnout levels are high. So dissatisfaction may occur on tourists coming to the region. As a result, tourist movements towards the region can be reduce due to tourist guides services. Therefore, tour guides may not find as many tours as they need and even they may leave the tourist guidance profession. This situation can bare negative consequences for both tourism and economy of the region and tourist guides. This study has carried out to measure the relationship between job satisfaction and burnout on tourist guides and to determine the effect of job satisfaction and burnout levels on quitting the tourist guide profession. In the study, a questionnaire was applied to 412 tourist guides who have a license from the Ministry of Culture and Tourism and have a study card from TUREB. The collected data was supported by statistical analysis. The research is designed as five chapters. In the first part of the research, the problem, the aim, the precaution, the assumptions, the limitations and the definitions of the research are explained. In the second part of the research, tourist guidance and its development, job satisfaction and burnout concepts are emphasized and the field literature in these areas is examined. In the third part of the research, the method of the research has given. In the fourth part of the research, the findings about the research and the analysis of these findings are given. In the fifth and final part of the study, the results obtained from the research and the recommendations are given. According to research findings, burnout and job satisfaction levels of tour guides were found in medium level. Emotional exhaustion is the most explaining dimension of job satisfaction and emotional exhaustion is the most explaining dimension of burnout. However, when the relationships between job satisfaction and burnout sub-dimensions are examined, a negative and meaningfull relationship has found between the intrinsic job satisfaction and emotional exhaustion of tourist guides. A negative and meaningfull correlation has found between the intrinsic job satisfaction and the low personal accomplishment of the tourist guides. Also the job satisfaction of tourist guides has indirect impact and the burnout level of tourist guides has direct impact on quitting the tour guiding profession.