Esnekliğin dış ticaret üzerindeki etkisi: Türkiye zeytinyağı ihracatında fiyat, gelir ve ikame mal esnekliği örneği

Abstract

Bu çalışma, Türkiye’de tarım sektörü içerisinde, gerek üretim değeri, gerek gerçekleştirildiği coğrafi alanın büyüklüğü ve gerekse de dış ticaretteki önemi nedeniyle gözde tarımsal ürünlerden biri olan zeytinyağının dış ticaretini temel araştırma konusu edinmiştir. Konunun seçilmesinin temel dayanağı, dünya genelinde önemli üreticilerden olmasına rağmen Türkiye’de gerek iç piyasada gerekse de uluslararası ticarette ürünün gerektiği kadar değerlendirilemiyor oluşudur. Çalışmada öncelikle, Türkiye’de ve dünyada zeytinyağı, üretim, tüketim ve dış ticaret koşulları anlamında betimsel verilerden yola çıkılarak karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Çalışmanın analiz kısmında ise, Türkiye’nin toplam zeytinyağı ihracatının %75’ini oluşturan 11 ülkeye ait verilerden yola çıkarak, zeytinyağı ihraç talep modeli tahminlenmiştir. Bunu yapmaktaki amaç, zeytinyağı ihracatının temel belirleyicilerini tespit etmektir. Bu tespitin yapılması, dış ticarette yeterince değerlendirilemeyen bu çok değerli eşsiz ürünün, dış ticaretteki payının ve uluslararası rekabet gücünün arttırılması için geliştirilecek politikalara ve uygulanacak tedbirlere referans oluşturmaktadır. Panel veri analizi sonuçlarına göre, Türkiye’nin zeytinyağı ihracatı, fiyatın, ithalatçı ülkenin gelirinin ve ikame mal ithal miktarının istatistiksel olarak anlamlı bir fonksiyonudur.

The main topic of this study is the foreign trade of olive oil in Turkey, which is one of the most popular agricultural products in the agricultural sector in the country due to its production value, size of the geographical area where olives are produced and also its importance in foreign trade. The reason behind choosing this subject as a research topic is the fact that although Turkey is one of the most important manufacturers worldwide, the harvest cannot be benefited enough neither in Turkey’s domestic market nor in international trade. Firstly, the olive oil, production, consumption and foreign trade conditions in Turkey and around the world are compared based on descriptive data in the study. In the analysis part of the study, olive oil export demand model is estimated from the data of 11 countries which constitute 75% of total olive oil exports of Turkey. The aim is to determine the main determinants of olive oil exports. This determination will be a reference to the policies to be developed and the measures to be taken to increase the share of this unique and very valuable product in foreign trade and its international competitive power which cannot be adequately benefited in foreign trade. According to panel data analysis results, Turkey’s olive oil export is statistically significant in determining the price, importing country income and quantity of substitute goods import.