Edremit Çayı havzasının (Balıkesir) uygulamalı jeomorfolojisi

Abstract

Edremit Çayı Havzası, Türkiye’nin batısındaki Ege Bölgesi’ nin kıyı şeridini kapsayan Ege Bölümü’ nün kuzeyindeki Edremit yöresinde kalmaktadır. Havza, Balıkesir ili, Edremit ve Havran ilçelerinin sınırları içerisinde yer almaktadır. Bu çalışmada Edremit Çayı Havzası’ nın, jeomorfolojik özellikleri ve uygulamalı jeomorfoloji problemleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. İlk olarak havzanın jeomorfolojik özelliklerinin belirlenmesi ve haritalaması amaçlanmıştır. Daha sonra inceleme sahasında meydana gelen afet boyutundaki uygulamalı jeomorfolojik problemlerin insan yaşamı üzerindeki etkileri göz önüne alınarak, bu problemlerin tanımlanması ve problemlerin zararlarını en aza indirgeyerek doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı sağlanmasına yönelik yaklaşımlarda bulunulmuştur. Bu araştırma literatür taraması ile başlamış olup, resmi kurum ve kuruluşlardan materyal temini ile devam etmiştir. Elde edilen veriler bilgisayar ortamına aktarılmış, taslak haritalar üretilmiştir. Bu işlemler çoğunlukla ArcGIS 10,3 yazılımı sayesinde yapılmıştır. Masa başında üretilen verilerin yerinde kontrolü amacıyla farklı zamanlarda arazi çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Arazi çalışmalarından elde edilen veriler, taslak haritalara işlenerek güncellenmiştir. Böylece havzanın coğrafi özellikleri ile ilgili birer veri tabanı oluşturulmuştur. Veri tabanları kullanılarak arazi kullanımı, taşkın riski vb. uygulamalı jeomorfolojik problemlerle ilgili analizler yapılmıştır. Edremit Çayı Havzası’nda üç ana jeomorfolojik birim tespit edilmiştir. Bunlar; dağlık alanlar, platoluk alanlar ve ova (Edremit Ovası) ile vadi tabanı düzlükleridir. İnceleme sahasının günümüz topoğrafik özelliklerini kazanmasında, flüvyal aşındırma, genç tektonik faaliyetler, östatik gençleşme hareketi, formasyonların litolojik özellikleri, iklim, bitki örtüsü, toprak ve insan faktörü etkili olmuştur. Havzada günlenme, erozyon, kaya düşmeleri, sel ve taşkınlar, depremsellik ile yerleşim alanlarının seçimi gibi başlıklarda ele alınabilecek bazı uygulamalı jeomorfolojik problemler tespit edilmiş, bu problemlere çözüm önerileri getirilmeye çalışılmıştır.

Edremit Creek basin, the section covering the north of the Aegean coastline of Turkey's western Aegean region that remains in the Edremit region. The basin is located within the province of Balıkesir, Edremit and Havran provinces. In this study, the geomorphological features and applied geomorphological problems of the Edremit creek basin have been tried to be revealed. Firstly, it is aimed to determine geomorphologic features of the basin and to map it. Later on, the applied geomorphological problems in the disaster dimension, which was the subject of the investigation, were taken into consideration in order to identify these problems and to minimize the damage of the problems in order to ensure the sustainable use of natural resources. This research started with the literature review and continued with the material from the official institutions and organizations. The obtained data were transferred to the computer environment, and draft maps were produced. This process is mostly done with ArcGIS 10.3 software. Field studies were carried out at different times in order to control on-site data produced at the table. The data obtained from the field studies were updated by processing the draft maps. Thus, a database has been created about the geographical features of the basin. Using databases, land use, flood risk etc. analyzes of applied geomorphological problems were made. Three main geomorphological units have been identified in the Edremit Creek basin. These are mountainous areas, plateaus and plains (Edremit plain) and valley floors. Fluvial erosion, young tectonic activities, eustatic rejuvenation movements, lithological features of formations, climate, vegetation cover, soil and human factors have been influential in gaining today's topographic characteristics of the study area. Some applied geomorphological problems that could be addressed in the topics such as weathering, erosion, rock falls, floods and flash floods, seismicity and selection of settlement areas have been determined and solutions have been proposed to solve these problems.