Rusçuk esnaf teşkilatı (1750-1850)

Abstract

Rusçuk, Tuna Nehri kıyısında konumlanmış ve bir kaleye sahip liman şehridir. Şehirde çeşitli esnaf kollarının faaliyet gösterdiği çarşılar ile haftada bir kurulan pazar mevcuttur. Müslüman ve gayrimüslim ahalinin birlikte yaşadığı bir Balkan şehri olan Rusçuk'un bu stratejik konumu hem siyasi hem de ticari ve ekonomik açıdan vazgeçilmez bir öneme sahip olmasında mühim bir rol oynamıştır. İncelenen dönemde on iki mahallesi ve nüfusu ile Tuna boyunda yer alan kazalar arasında hatırı sayılır bir yere sahip olmuştur. Fakat Osmanlı-Rus harpleri, âyanlık mücadeleleri ve Rus işgaline uğraması sebebiyle kaotik bir süreç yaşayan şehir ciddi sıkıntılar yaşamış olmakla birlikte bununla başa çıkabilmiştir. Bu çalışmada, 18. yüzyılın ikinci yarısından 19. yüzyılın ilk yarısına kadar geçen yüz yıllık süre zarfında Rusçuk'taki esnafın teşkilatlanması ele alınmıştır. Bu kapsamda öncelikle şehirde esnafın konumlandığı çarşı ve arastalar tespit edilip bunların şehirle olan bağlantıları üzerinde durulmuştur. Ardından incelediğimiz dönemde Rusçuk esnafı üzerine genel bir değerlendirme yapılıp esnafın temsilcileri, bunların tayin ve azilleri ile Rusçuk esnafının nezre bağlanması meselesi değerlendirilmiştir. Çalışmada; Rusçuk'ta faaliyet gösteren esnaf kolları, her bir esnaf kolunun sahip olduğu dükkân sayısı, bu dükkânların mülkiyet özellikleri incelenmiştir. Ayrıca esnafa ait tereke defterleri örneklerinden yola çıkarak sosyo-ekonomik yapı içerisinde esnafın yeri belirgin hale getirilmeye çalışılmıştır. Çalışmada ana kaynak olarak döneme ait Rusçuk şer'iyye sicillerinden yararlanılmıştır

The Ruse harbour city was situated on the margin of Danube River. It had a bazaar opening once a week, and shops where various craftsmen operated. This Balkan city strategic position played critical role in both political events, and commercial, economic reasons in the region where Muslim and non-Muslims lived together. During that period, Ruse has had an important place with its population and twelve neighborhoods between considerable numbers of districts along with Danube River. However, this city experienced difficult process due to Ottoman-Russian warfare, the struggle of ayâns and the Russian occupation was able to cope with them. The article deals with the research of tradesmen during the period of the last hundred years from the second half of the 18th century to the first half of the 19th century. Firstly, it shows the tradesmen location and relations in city – bazaar and shops. Secondly, Ruse tradesmen were analyzed through the complex of historical events – their appointments and deportations. The author identified the number of artisans operating in Ruse, shops in which each craft line was owned, and the shops’ ownership characteristics. The Ruse judicial records became the main source of research in the analysis of Ruse’s socio-economic structure