Alaşehir ve çevresinde (Manisa) tarımsal biyoçeşitlilik ve etnobotanik araştırmaları
Künye
Sargın, Seyid Ahmet. Alaşehir ve çevresinde (Manisa) tarımsal biyoçeşitlilik ve etnobotanik araştırmaları. Yayınlanmamış doktora tezi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2013.Özet
Bu çalışma; Alaşehir ve çevresindeki (Manisa) kırsal kesimlerde yaşayan yöre halkının geleneksel olarak faydalanmakta olduğu doğal ve tarımsal bitkileri belirlemek ve bu bitkilerin kullanım çeşitliliğini saptamak amacıyla yapılmıştır. Çalışmalar, Ekim 2009 - Ekim 2012 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda, Alaşehir ve çevresinde bulunan 7 belde ve 62 köy gezilmiştir. Araştırma süresince 389 kaynak kişi ile görüşülmüş ve 500 ilköğretim okulu öğrencisine anket çalışması uygulanmıştır. Alanda yürütülen arazi çalışmaları kapsamında 1200 bitki örneği toplanmış ve bunlarla ilgili yaklaşık 1500 adet fotoğraf çekilmiştir. Yörede yürütülen etnobotanik çalışmalar sonucunda; 69 familya ve 201 cinse ait tür ve türaltı seviyede 241 bitki taksonunun yöre halkı tarafından kullanıldığı tespit edilmiştir. En fazla takson içeren ilk 5 familya sırasıyla; Asteraceae 35 (% 14,52), Lamiaceae 24 (% 9,96), Fabaceae 15 (% 6,22), Rosaceae 15 (% 6,22) ve Apiaceae 12 (% 4,98) olarak belirlenmiştir. Bunlardan 144 takson gıda, 210 takson halk ilacı, 22 takson yakacak, 107 takson hayvan yemi, 105 takson el sanatları ve 36 takson süs bitkileri olarak yörede kullanıldıkları tespit edilmiştir. Ayrıca; böcek kovucu, mantar ve küf önleyici, arıcılık, avcılık, çit-çatı örtüsü, tutkal, çocuk oyunları, hayvanlar tarafından sevilmeyen, zararlı, zehirli bitkiler ile bitkisel yağ, sabun eldesi ve inanç olmak üzere farklı alanlarda kullanıma sahip 126 takson kayıt altına alınmıştır. Yörede yapılan çalışmalarda 15 bitki taksonuna ait etnobotanik veriler tarafımızdan ilk kez kayıt altına alınmıştır. 18 Takson ise, B2 karesi için yeni kayıttır. Ayrıca, yenebilen ve yerel pazarlarda satılan 23 mantar çeşidi ile ilgili veriler de kayıtlara eklenmiştir. Bu araştırma, ülkemizde tarımsal biyoçeşitlilik üzerine yapılmış nadir çalışmalardan biri olması açısından da büyük önem arzetmektedir. Bu kapsamda Alaşehir ve çevresindeki kırsal kesimlerde kültürü yapılan ve dışarıdan pazarlara getirilen toplam 196 tarımsal çeşit kayıt edilmiştir. Ayrıca, ekim alanları azalmış ancak sahip olduğu ticari değerden dolayı kültür alanlarını korumuş olan 30 yerel tarımsal çeşit de bu çalışmayla kayıt altına alınmıştır. This study was conducted in order to determine the diversity of the plants, natural and agricultural crops use that have traditionally benefited by local people in and around Alaşehir (Manisa) rural areas. All work carried out between in October 2009 and October 2012. In this context, 7 sub-districts and 68 villages were visited in and around Alaşehir. During the study, 389 resource persons were interviewed, and 500 elementary school students survey. Within the scope of field studies conducted in the field, 1200 plant specimens were collected and 1500 photographs were taken. As a result of ethnobotanical studies conducted in the region, species and subspecies belonging to 69 families and 201 genera, 241 plant taxa were detected to use by the local people. The first five families having the maximum taxa, respectively; Asteraceae 35 (14.52%), Lamiaceae 24 (9.96%), Fabaceae 15 (6.22%), Rosaceae 15 (6.22%) and Apiaceae 12 (4.98%). Of these plants in the the region, the following purposes have been identified for the usage: 144 taxa for food, 210 taxa as folk medicine, 22 taxa as fuel, 107 taxa as animal feed, 105 taxa for crafts and 36 taxa as ornamental. In addition, insect repellent, anti-fungus and mold, beekeeping, hunting, fencing and roofing, glue, children's games, disliked by animals, harmful, poisonous plants and vegetable oil, soap production and use of faith with the 126 taxa recorded in different areas, including were taken. Ethnobotanical data of 15 plant taxa were recorded for the first time by our studies conducted in the region. 18 taxa are new record for the B2 square. In addition, the related data of 23 varieties of mushrooms which are edible and marketable in the local bazaars, was added to the records. This research has also been carrying a great importance which is one of the few studies done in our country in terms of agricultural biodiversity. In this context, the data of 196 agricultural diversity which have been culturing in rural areas of Alaşehir and the surrounding and have been transported from the outside to local markets, was registered. In addition, 30 local agricultural varieties which protect their value despite the reduced planting area, have been recorded in this study.