Tefsirde muhteva -metot ilişkisi üzerine kronotipolojik bir analiz denemesi

Abstract

Bu makale, tefsirde muhteva ve metot ilişkisini tahlil eden bir incelemeyi konu edinmiştir. Bilindiği gibi genel anlamda âyetlerin ne ifâde ettiğini tespit etme faaliyetine tefsir, bu faaliyeti konu edinen ilim dalına da tefsir ilmi denmektedir. Önceleri Hz. Peygamber ve sahâbeden, âyetlerle ilgili rivâyetlerin aktarımı ve bir araya toplanmasıyla şekillenen tefsir faaliyeti, asırlar geçtikçe aklî çıkarsamaların da yer aldığı eserlerden oluşan zengin bir literatür halini almıştır. Bu çerçevede ortaya çıkan her tefsir ekolü, Kur"ân âyetlerini kendi bakış açısıyla yorumlamaya çalışmıştır. Yaygın bir kanaate göre, âyet hakkında yapılan açıklama yani tefsir faaliyeti, müfessirin tefsirde izlediği metoda göre şekillenmektedir. Bizim kanaatimiz ise yorumlanacak olan âyetin muhtevasının, tefsirde en az izlenen metot kadar hatta çoğu zaman daha fazla etkili olduğu yönündedir. Bu paralelde örnek olarak seçilen İbrâhim Sûresi 24-26. âyetler kronotipolojik perspektifle; tarihsel süreç içinde öne çıkan tefsirler ışığında incelenmiş ve ortaya çıkan sonucun belirttiğimiz fikri teyit eder nitelikte olduğu görülmüştür.

This article is the product of a research which is analyzing the relationship between content and method in tafsir. In general, activities made to determine the meanings of the Qur"anic verses are called the tafsir activities and the branch of science that deals with these activities is called "the science of tafsir" (commentary). This activity is primarily consisted of the transmission of narratives about the Qur"an verses from the Prophet Mohammad and his companions. Over the centuries tafsir science has become a rich literature that included the works which involve rational inferences. In this context, emerged schools of tafsir which try to interpret the Qur"anic verses by their own perspectives. According to general opinion, the statements about the Qur"anic verses (tafsir activity) are shaped according to the tafsir method. In our opinion, the content of the Qur"anic verse which interpreted during tafsir activity is effective at least as the interpreting method (tafsir method) or more than that. In this context, 24 to 26 verses of Surah Ibrahim in the Qur"an were selected as examples and these verses have been discussed on the chrono-typological perspective; in the light of important tafsirs (commentaries) in the historical process and the result confirmed the idea which have stated above.