İdari ve mali açılardan XVII. yüzyılda Seyyid Hüseyin Gazi Tekkesi

Abstract

Anadolu’nun fethi sırasında şehit düşmüş şeyhlerden biri olan Seyyid Hüseyin Gazi’nin tür- besi etrafında erken dönemden itibaren bir tekke oluşturulmuştur. Bugün Ankara- Mamak’ta bulunan Seyyid Hüseyin Gazi Tekkesi dinî bir cazibe merkezidir. Çalışmada, XVII. yüzyılda yoğun olarak faaliyet gösteren tekkenin işlevleri, gelirleri, yöneticileri ve parçası olduğu het- erodoks eğilimlerinden bahsedilecektir. XVII. yüzyılda Seyyid Hüseyin Gazi Tekkesi’nin yönetimi Kalenderî kökenli şeyh tarafından sağlanmaktadır. Bu yüzyılda tekke şeyhi çeşitli olaylara karıştığı gerekçesiyle Osmanlı merkezî yönetimi tarafından yönetimden uzaklaştırılmıştır. Kalenderî kökenli şeyhin yerine yeni atama yapılması, söz konusu kişinin tekke şeyhliği görevini geri alabilmek için uzun yazışmalar yapmasına yol açmıştır. Malî açıdan Seyyid Hüseyin Gazi Tekkesi gerek askerî sınıf, gerekse ulemâ sınıfı mensupları tarafından desteklenmiştir. Öte yandan tekkenin ekip biçtiği arazileri, beslediği hayvanları, ürünlerini depoladığı anbarlarının olması, çok sayıda misafiri ağırlayabilecek derecede büyük bir mutfağa sahip olduğunu göstermektedir. Çalışmada Seyyid Hüseyin Gazi Tekkesi’nin mal terekesinden ve tekkeye yapılmış vakfiyeden hareketle kurumun iktisadî ve idarî faaliyetleri ayrıntılı olarak ele alınacaktır. Makalede ağırlıklı olarak Ankara Şer’iyye Sicilleri ve Evkâf Defterleri kullanılmıştır.

Around the turbeh of Seyy id Hüseyin Gazi who was one of the sheikhs martryrized during the Anatolia’s conquest a dervish lodge was established since early times. Today the turbeh of Seyy id Hüseyin Gazi in Mamak-Ankara is a religious attraction center. In this work; the func- tions, incomes, administrators and position, in which was a part of heterodox inclinations, of the dervish lodge, that was quitely active in the XVIIth century, are mentioned. Until the XVIIth century, turbeh of Seyy id Hüseyin Gazi was administrated by a Kalenderi-origined sheikh. That century, the sheikh was removed by the Ottoman central administration for various events he involved in. He made great efforts for taking back his ex-post since an ap- poinment was accomplished in place of him. In the financial perspective, the turbeh of Seyy id Hüseyin Gazi was supported by the askeri and also ulema sects. The turbeh had lands cul- tivated, animals and warehouses in which crops were stored and it demonstrates that the turbe had also a big kitchen to be able to service lots of visitors. Also here, in the light of the waqfiyye for the dervish lodge and the tereke record of Seyy id Hüseyin Gazi economical and administrative activities of the institution are discussed. Ankara Şer‘iyye Records and Evkâf books are mainly used in this article.