Sıcaklık şartlarının Türkiye'de zeytinin (Olea europea L. subs. europaea) yetişmesine, fenolojik ve pomolojik özelliklerine etkisi

Abstract

Doğal Akdeniz bitkisi olan zeytin, Türkiye'de de Akdeniz ikliminin etkili olduğu sahalarda yetişir. Zeytin'in yetişmesini ve özelliklerini belirleyen ekolojik faktörlerden birisi de iklim koşullarıdır. Bu çalışma, Türkiye'de yetişen bazı zeytin çeşitlerinin fenolojik ve pomolojik özellikleri ile sıcaklık şartları arasındaki ilişkiyi ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda Türkiye'de zeytinin yetiştiği önemli sahalardan seçilen 6 meteoroloji istasyonu (Gemlik, Edremit, Milas, Antalya, Antakya ve Nizip)'na ait sıcaklık verileri analiz edilerek karşılaştırılmıştır. Bu istasyonlarından elde edilen minimum, maksimum, ortalama sıcaklık, donlu günler, alt ve üst sıcaklık sınırları arasındaki ortalama değerler zeytinin fenolojik ve pomolojik özellikleri ile birlikte değerlendirilmiştir. Sıcaklık ile ilgili düşük ve yüksek ya da ekstrem değerler zeytinin yetişmesini, kalitesini ve verimini olumsuz şekilde etkilemektedir. Düşük sıcaklıklar nedeniyle gerçekleşen olumsuzluklar, zeytin bitkisi üzerinde aşırı yaprak dökümü, kabuk çatlaması, kalın dal ölümleri şeklinde etkili olur. Yüksek sıcaklık değerleri ise özellikle zeytin meyvesinin boyutlarının küçülmesine yol açmaktadır. Antakya'da -14,6°C ye kadar düşen sıcaklıklar, soğuğa duyarlı Saurani (Savrani) türü için risk oluşturmaktadır. En düşük sıcaklık değerinin -12,5°C ye kadar düştüğü Nizip'te sıcaklıkların -7°C nin altına düşme sıklığı, Aralık - Mart ayları arasındaki dönemde artmaktadır. Edremit'te ise zeytin ağacına zarar verebilecek düşük sıcaklıkların gerçekleşme aralığı Aralık, Ocak ve Şubat ayları olmak üzere üç aylık daha kısa bir dönemi kapsar. Nizip dolayları, 45,3°C ile yüksek sıcaklıklardan en olumsuz şekilde etkilenen alan olma özelliği taşır. Ayrıca Antalya ve Milas da 44°C'yi aşan yüksek sıcaklıklar nedeniyle riskli sahalar olarak dikkati çekmektedir. Değerlendirmeler, Türkiye'de zeytinin yetişmesi, fenolojik ve pomolojik özellikleri üzerinde sıcaklık koşullarının belirleyici bir etkiye sahip olduğunu ortaya koymuştur.

Olive having a natural plant of the Mediterranean region grows where Mediterranean climate conditions prevails. Climate is one of the important ecological factors affecting the cultivation and characteristics of olives. Aim of this study is to present the effects of temperature conditions on the phenological and pomological characteristics of certain types of olive in Turkey. For this purpose, temperature data from six meteorological stations in important olive growing areas in Turkey (Gemlik, Edremit, Milas, Antalya, Antakya, Nizip) were analyzed and compared. The data gathered from these stations on minimum, maximum and average temperatures, freezing days, and average values between lowest and highest temperatures were assessed. The phenologic and pomologic characteristics of the olives were taken into account. Extreme, high and low values relating to temperature negatively affect the growth, quality and yield of the olive. Negative effects resulting from low temperatures take the form of excessive shedding of leaves, cracking of skin and the death of thick branches. High temperature values specifically cause reduction of the size of the olive fruit. Temperatures that decreasing to -14,6ºC in Antakya is a risk factor for the Saurani (Savrani) variety of olive which is sensitive to the cold. With an absolute minimum temperature of -12,5ºC, in Nizip between December and March more regularly fell below -7ºC. Also, in Edremit, where the risk is lower for low temperature, there occurs the possibility of damage to olive trees by the low temperatures in December, January and February. The Nizip area, with temperatures of 45,3°C, is worst affected by high temperatures. Furthermore, attention is drawn to the risk posed to cultivation areas in Antalya and Milas by high temperatures exceeding 44°C. The results of the evaluation show that temperature has a significant effect on phenological and pomological characteristics in olive cultivation in Turkey.