İnşaat sahasında, iş kazalarının tasarım aşamasında önlenmesine yönelik bir araştırma

Abstract

Ülkemizde Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) verilerine göre meydana gelen ölümcül kazaların büyük çoğunluğunun inşaat sektöründe yaşandığı belirtilmiştir. İnşaat sektörünün çalışma şartları ve değişken çalışan yapısı göz önüne alındığında literatürde yapılan çalışmalara bakıldığında, “Tasarım ile İş Güvenliği” kavramının son zamanlarda dikkat çeken bir çalışma alanı olduğu gözlemlenmiştir. Tasarım ile iş güvenliği inşaat sektörüne, verimliliği geliştirmek, işletme maliyetlerini düşürmek, tehlike ve riskleri azaltmak, sahada uygulanan pahalı koruma yöntemlerini azaltmak açısından avantajlar sağlayacaktır. Bu çalışma, inşaat sahasında yaşanan iş kazalarının önlenebilmesi için tasarım aşamasında tasarımcıların (mimarların) nasıl bir katkısının olabileceğine odaklanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda, Türkiye‟deki inşaat sektöründe güvenli tasarım kavramına karşı olan bilgi seviyesini ölçmek ve sektördeki iş kazalarının tasarım aşamasında öngörülerek önlenme çalışmalarına bu aşamada başlanması için mesleki paydaşlar içinde farkındalık düzeyini arttırmak için bu çalışma yapılmıştır. İnşaat sektörünün aceleci ve hızlı yapısından dolayı yapım öncesi uygulamalar daima zaman kaybı gibi algılanmış ve tasarımla önleme konusu da yapım öncesi süreyi kapsamaktadır. İşçilerin sağlık ve güvenliği ile ilgili çalışmalar zaman ve maddi yatırım gereklilikleri doğurmasından dolayı işverenler tarafından fuzuli bir iş olarak algılanmaktadır. Güvenli tasarımın uygulanmasıyla elde edilecek faydalar konusunda sektör bilinci gelişmeye başlamakla beraber uygulama açısından hala çok büyük bir boşluk hâkimdir. Bu boşluğun, anket sonuçlarından da anlaşıldığı üzere yasal denetlemenin ve cezai yaptırımların arttırılmasıyla doldurulabileceği görülmektedir. Tez kapsamında yapılan çalışmalar sonucunda, mimarların inşaat sahasında iş güvenliği için parapet yüksekliği, çatı malzemesi, cephe malzemesi ve yapım yöntemi, çalışma ergonomisini düşünme gibi birtakım noktaları tasarım aşamasında düşünüp tasarıma dahil etmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

It is stated that most of the fatal accidents that are determined by the Social Security Institution (SSI) in our country are experienced in the construction sector. Considering the working conditions and variable employee structure of the construction sector, it has been observed that the concept of 'Design and Occupational Safety' has recently become a remarkable field of study. Design and occupational safety will provide the construction sector with advantages in terms of improving efficiency, reducing operating costs, reducing hazards and risks, and reducing expensive protection methods applied in the field. This study focuses on how designers (architects) can contribute to the design phase in order to prevent accidents at the construction site. For this purpose, awareness raising activities among professional stakeholders were conducted to measure the level of knowledge against the safe design concepts in the construction sector in Turkey and to take prevention measures of work accidents by foreseeing them in the design phase. Because of the hasty and fast structure of the construction sector, pre-construction applications have always been perceived as a waste of time, and the issue of design and prevention comprises the pre-construction period. Workers' health and safety work is perceived as an unnecessary job by employers due to the necessity of time and financial investment. Although sector awareness has started to develop in terms of the benefits to be achieved through the implementation of secure design, there is still a considerable gap in terms of application. It has been proved that this gap will be solved by increasing legal inspection and penal sanctions, as can be seen in the survey results. As a result of the studies carried out within the scope of the dissertation, it has been concluded that architects should consider some points such as parapet height, roofing and facade material, construction method, and thinking about working ergonomics at the design stage and include them in the design stage for work safety.