Western Anatolian Chepnis' "Ocak": Kose Suleyman "Ocak" and current status

Abstract

This article contains results of a fieldwork in Kose Suleyman "ocak". According to members of "ocak" Kose Kose is Yunus Mukri's son who lived in the period of Haci Bektash Veli and appointed with guidance to Chepni. Balikesir, Manisa, Canakke, Izmir and Aydin Chepnis belong to the Kose Suleyman "ocak" with very little historical source. The center of the "ocak" is located in the Kavakbasi village, Balikesir. "Dede"s here organize religious and social life of the "ocak" in accordance with their "icazetname" taken from Haci Bektash. Because of a relationship between Kose Suleyman and Haci Bektas, in this "ocak" Bektashism order is effective. Members of "ocak" accept to Hz. Ali "mursit", Haci Bektash Veli "pir" and Kose Suleyman "rehber". The worship of "ocak" takes place at the "cem" named as "Abdal Musa cemi", "Hizir cemi", "gorgu cemi" and "birlik cemi". Structure of "cem" ceremonies consistent with Anatolian Alewism but Bektashism order is more effective. The last part of study relates to "nefes" told by "dede"s especially "kamber"s. "Nefes" belong to folk poets like Pir Sultan Abdal, Sah Hatayi and Kul Himmet has important place in the functioning of "cem" ceremonies and acquisition of information about the faith values.

Bu makale, Köse Süleyman Ocağı’nda yapılan alan araştırmasının sonuçlarını içermektedir. Ocak mensuplarına göre Köse Süleyman, Hacı Bektaş Velî Döneminde yaşamış olan Yunus Mukrî’nin oğludur ve Çepnileri irşat etmekle görevlendirilmiştir. Tarihî kaynaklarda çok az yer alan Köse Süleyman Ocağı’na Balıkesir, Manisa, Çanakke, İzmir ve Aydın Çepnileri bağlıdır. Ocağın merkezi Balıkesir’e bağlı Kavakbaşı köyünde bulunmaktadır. Buradaki dedeler, Hacı Bektaş’tan aldıkları icazetnâmeler doğrultusunda ocağın dinî ve sosyal hayatını düzenlemektedirler. Köse Süleyman’ın Hacı Bektaş’la ilgisi nedeniyle bu ocakta Bektaşiliğin etkisi fazladır. Ocak mensupları Hz. Ali’yi mürşit, Hacı Bektaş Velî’yi pir ve Köse Süleyman’ı rehber kabul etmişlerdir. Ocağın ibadetleri “Abdal Musa cemi”, “Hızır cemi”, “görgü cemi” ve “birlik cemi” gibi adlarla anılan cem törenlerinde gerçekleşmektedir. Cem törenlerinin yapısı Anadolu Aleviliğiyle örtüşmektedir, ancak Bektaşilik unsurları daha baskındır. Çalışmanın son bölümünde Köse Süleyman Ocağı’ndaki dedelerin ve özellikle kamberlerin söyledikleri nefesler üzerinde durulmuştur. Pir Sultan Abdal, Şah Hatayî ve Kul Himmet gibi halk şairlerinden alınan nefeslerin cem törenlerinin işleyişinde ve inanç değerleriyle ilgili bilgilerin kazanılmasında önemli bir yere sahip olduğu görülmüştür.