Türkiye’de cari işlemler dengesi ve ekonomik büyüme ilişkisi

Abstract

Birçok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkenin başlıca sorunlarından biri olan cari açık ve cari açığın ülke ekonomilerinde yarattığı etkiler, son yıllarda giderek önem kazanan bir tartışma konusu olmuştur. Türkiye ekonomisinde özellikle 1980 yılından sonra katlanarak büyüyen cari açık, ekonomide kırılganlık artışına neden olmuş ve günümüzde artık kronik bir duruma gelmiştir. Ekonomik büyümeyle beraber cari işlem açıklarında gözlemlenen artışlar, bu iki değişken arasındaki ilişkisinin boyutu konusunda merak uyandırmıştır. Cari açığın GSYH oranına ait değer, görüş birliği sağlanamamasına rağmen kriz için alarm olarak kabul edilmektedir. Bu bağlamda cari açık ve ekonomik büyüme ilişkisi iktisat literatüründe önemli bir paya sahiptir. Ülkelerin cari açık vermelerindeki temel neden ürettiklerinden fazla tüketmeleri veya yurt içi tasarruflarından daha fazla yatırım yapmalarıdır. Dikkat edilmesi gereken esas sorun cari açığın mutlak rakamından ziyade nasıl finanse edileceği ve sürdürülebilirliğidir. Bu çalışmanın amacı Türkiye ekonomisinde cari işlemler dengesi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi araştırmak, varsa bu ilişkinin nedensellik açısından yönünü ortaya koymaktır. Bu amaca yönelik olarak 1984-2017 dönemini kapsayan yıllık verilerden hareket edilmiş, reel cari denge / reel GSYH ile büyüme oranı değişkenleri kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişki Granger nedenselliktesti ve VAR analizleri yardımıyla araştırılmıştır. Ekonometrik analizler, cari işlemler dengesinin GSYH oranı arttıkça büyüme azalır sonucuna vararak, büyümeden cari açığa doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisinin olduğunu ortaya koymuştur.

One of the main problems of many developed and developing countries, the current account deficit and the current account deficit in the country's economies has been an issue of increasing importance in recent years. Turkey's economy in 1980, especially after the exponentially growing current account deficit, led to increased fragility in the economy, and today has now become a chronic condition. The increases observed in the current account deficits along with the economic growth aroused interest in the extent of the relationship between these two variables. The value of the gross domestic product in the current account deficit is regarded as an alarm for the crisis despite the lack of consensus. In this context, the relationship between current account deficit and economic growth has a significant share in economic literature. The main reason for countries' current account deficits is that countries consume more than they produce or make more national investments than national savings. The main problem to be considered is how to finance and sustain the current account deficit rather than the absolute figure. This study aims to investigate the relationship between the current account balance in Turkey's economy and economic growth are put forward in terms of the direction of causality in this relationship, if any. For this purpose, annual data covering the period of 1984-2017 were used and real current balance / real GDP and growth rate variables were used. The relationship between variables was investigated with Granger causality test and VAR analyzes. Econometric analysis revealed that as the GDP ratio of the current account balance increases, the growth decreases, and that there is a one-way causality relationship from growth to current account deficit.