Mecmuaların şehir tarihi araştırmalarındaki yeri: 18 ve 19. asırda mecmua derleyicisi bir ailenin ahvali ve Uşak şehir tarihine dair bazı notlar

Abstract

Bu makalede, Millî Kütüphane 06 Mil YzA 4816 numarada kayıtlı Mecmûʽa-i Eşʽâr ve Fevâʼid’in başında bulunan 29 varaklık mensur kısımdaki notlardan hareketle mecmuaların şehir tarihi araştırmalarına katkısı üzerinde durulmuştur. Mecmuayı 1720 yılından 1889 yılına kadarki zaman dilimi içinde Hacı Osman Efendi, oğlu Abdullah Hoca, torunu Hafız Osman Efendi ve torununun oğlu Hafız Abdullah derlemişlerdir. Uşaklı bir ailenin ahvaliyle birlikte Uşak şehir tarihine katkı olarak düşünülebilecek notlar içermesi bakımından kıymetli görünen eserin mensur kısmı konu edildiğinden manzum kısımlar dikkate alınmamıştır. Çalışmada önce şehir tarihinin kaynakları konusuna temas edilmiş ve hemen her tür malzemenin bu alan için kaynak değeri olduğu tespitine yer verilmiştir. Ardından söz konusu mecmua ile mecmuayı derleyen aile üyeleri bizzat tuttukları notlarla tanıtılmış ve son olarak yaşadıkları şehre dair yer yer verdikleri bilgiler bir araya getirilmiştir. Makalenin, mecmuaların şehir tarihi araştırmaları için önemini ortaya koyup Uşak şehrine dair bazı tamamlayıcı bilgiler sunma bakımından mecmua çalışmalarına katkı sağlaması amaçlanmaktadır.

In this article, the contribution of periodicals to urban history research is examined based on the notes contained in a 29-leaf prose at the beginning of Mecmûʽa-i Eşʽâr ve Fevâʼid, registered under 06 Mil YzA 4816 in the National Library. The periodical was compiled by Hacı Osman Efendi, his son Abdullah Hoca, his grandson Hafız Osman Efendi, and his great-grandson Hafız Abdullah during a period from 1720 until 1889. Considered valuable as it contains notes that could contribute to the urban history of Uşak province in addition to providing insight into the circumstances of a family based in Uşak at that time, the portions of the work written in verse are not included since the prosaic parts of the work are discussed in this article. In the article, various resources of urban history were introduced and then it was suggested that almost any form of material could be of value as a resource for urban history research. Afterwards, the aforementioned periodical was introduced whereas each family member who contributed to the compilation of the periodical was also introduced by their individual notes, and finally, the details they had included occasionally throughout the notes about the province they had lived in were collected together. The article is expected to contribute to research on periodicals as it presents the significance of periodicals for urban history research as well as providing some complementary information on Uşak province.