Anayasa mahkemesi kararlarına uymamanın doğuracağı anayasal sonuçlar

Abstract

2010 yılında yapılan Anayasa değişikliğiyle birlikte kabul edilen bireysel başvuru hakkı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine başvurulmadan önceki iç hukukta tüketilmesi gereken nihaî aşama olarak düzenlenmiştir. Birtakım eksikliklerine rağmen bireysel başvuru hakkının uygulanmaya başladığı tarihten günümüze kadar geçen yaklaşık on iki yıllık süre zarfında hukuk sistemimiz için önemli bir kazanım olduğu kabul edilmektedir. Ancak gelinen süreçte Anayasa Mahkemesinin temel hak ve özgürlüklerin korunması bağlamında sergilediği “hak eksenli yaklaşım” neticesinde verdiği ihlâl kararlarının bağlayıcı olup olmadığı tartışması yaşanmaktadır. Söz konusu tartışma genel olarak bireysel başvurunun objektif etkisi üzerinden Anayasa’nın 153. maddesinin son fıkrası doğrultusunda yürütülmektedir. Bu çalışma, bireysel başvuru ihlâl kararlarının herkes için bağlayıcı olduğunu ortaya koyarak insan haklarının gerçekleşme alanının genişletilmesini savunmaktadır. Bununla birlikte Anayasa Mahkemesi kararlarına uyulmamasının neden olacağı telâfisi imkânsız olan Anayasaya aykırı neticeler açıklanmaktadır. Böyle bir durumun aynı zamanda hukuk devleti ilkesinin dolayısıyla da Anayasa’nın geçerliliğini kaybetmesine sebebiyet vereceği vurgulanmaktadır. Çalışmamızda, Anayasa Mahkemesinin konuyla ilgili bireysel başvuru ve norm denetimi kararlarından yararlanılarak hukukî bir perspektif çizilmiştir.

The right of individual application was adopted in 2010 with an amendment to the Constitution. It is regulated as the final stage to be exhausted in domestic law before applying to the European Court of Human Rights. It is worth noting that, despite some shortcomings, the right of individual application has been widely accepted as an important achievement for our legal system in the twelve years since its implementation. However, there is an ongoing discussion about the binding nature of the Constitutional Court's violation judgments, which stem from its approach to protecting fundamental rights and freedoms. This discussion withheld typically held with following the last paragraph of Article 153 of the Constitution, which takes into account the objective impact of individual applications. This study suggests that expanding the realization of human rights can be achieved by demonstrating that individual violation decisions have binding effects on everyone. The study also highlights the irreparable and unconstitutional consequences of non-compliance with the decisions of the Constitutional Court. It is emphasized that such a situation would also lead to the loss of the validity of the rule of law and, therefore, of the Constitution. The legal perspective on the subject is provided by our study through the individual application and norm review decisions of the Constitutional Court.