Hemşirelik öğrencilerinin ekolojik ayak izi ve sürdürülebilir tüketim davranışlarının belirlenmesi

Abstract

Bireylerin ve çevrenin sağlığından sorumlu olacak geleceğin hemşirelerinin üniversite eğitimi sürecinde çevre ve tüketim bilinci hakkında bilgilerinin, farkındalıklarının ve sürdürülebilir yaşam becerilerinin öncelikle kendi davranışları üzerinden değiştirmesi günümüzün ve Dünyamızın geleceği için büyük önem arz etmektedir. Çevresel devamlılığın ölçülmesini mümkün kılan ekolojik ayak izi kavramı insan ile doğa arasındaki ilişkiyi anlamlandırmak açısından önemli taşımaktadır. Bu çalışma, Balıkesir Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik öğrencilerinin sürdürülebilir tüketim davranışlarının ve ekolojik ayak izi farkındalıklarının belirlemek, çeşitli sosyodemografik değişkenler açısından değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Tanımlayıcı kesitsel tipteki bu çalışmanın evrenini 2023-2024 akademik yılında Balıkesir Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesinde öğrenim görmekte olan hemşirelik bölümü öğrencileri oluşturmaktadır. 12 Şubat-20 Mayıs 2024 tarihleri arasında evrenin tamamına ulaşmak hedeflendiğinden araştırmaya katılmayı kabul eden 414 hemşirelik öğrencisi çalışmaya dâhil edilmiştir. Çalışmada sosyodemografik anket formu, Sürdürülebilir Tüketim Davranışları Ölçeği(STDÖ) ve Ekolojik Ayak İzinin Azaltılmasına Yönelik Farkındalık Ölçeği(EAİFÖ) kullanıldı. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistik, t testi / Mann Whitney U testi, ANOVA (Posthoc: Bonferroni) / Kruskal Wallis testi, korelasyon analizleri kullanıldı. Çalışmaya 296’sı kadın (%71,5), 118’i (%28,5) erkekten oluşan toplam 414 hemşirelik öğrencisi katılım göstermiştir. Katılımcıların yaş ortalaması 20,97±1,71 (min:18, max:28) yıldır. Katılımcıların %35,5’inin çevre konusunun ilgisini çektiği, %70,0’nın herhangi bir çevre kuruluşunun aktivitelerine katılmadığı, %35,5’inin bazen ailede çevre ile ilgili konular konuşulduğu, %51,2’sinin çevreyi kirleten bireylere karşı ara sıra tepki gösterdiği, %65,5’inin çevre koruma konusunda herhangi bir eğitim almadığı belirlendi. Ekolojik ayak izi farkındalığı toplam puan ortalaması (108,84±23,75), sürdürülebilir tüketim davranışları toplam puan ortalaması (54,78±9,28) bulundu. Uygulanan ölçeklerden elde edilen veriler karşılaştırıldığında EAİFÖ’den kadınların aldığı puanın erkeklere göre daha yüksek olduğu (p=0,021), hemşirelik 2., sınıf öğrencilerin 3.,4., 5., sınıflardan daha yüksek puan aldığı saptandı (p=0,000). İkinci sınıf olan grubun STDÖ’den aldığı çevre duyarlılığı (15,91±5,14), tasarruf puanı (14,26±3,63) diğer gruplardan daha yüksek olduğu saptandı. Korelasyon analizi sonuçlarına göre, Sürdürülebilir tüketim davranışı ile ekolojik ayak izi arasında istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif yönlü (r=0,397, p<0,05) bir ilişki saptandı. Çalışma sonucunda sürdürülebilir tüketim davranışlarının ekolojik ayak izi farkındalığı üzerinde güçlü bir etkisi olduğu saptanmıştır. Hemşirelik öğrencilerinin çevre sağlığının bireysel, aile ve toplumsal yönden taşıdığı riskleri değerlendirip, sürdürülebilir tüketim davranışlarını geliştirmesi sağlanmalı, çevre sağlığı konusunda eğitimleri arttırılarak bilgi ve becerileri geliştirilmelidir.

It is of great importance for the future of today and our world that future nurses, who will be responsible for the health of individuals and the environment, change their knowledge, awareness and sustainable living skills about the environment and consumption awareness, primarily through their own behaviors, during their university education. The concept of ecological footprint, which makes environmental sustainability measurable, is an important concept in terms of making sense of the relationship between humans and nature. This study was conducted to determine the sustainable consumption behaviors and ecological footprint awareness of Balıkesir University Faculty of Health Sciences Nursing students and to evaluate them in terms of various sociodemographic variables. A total of 414 nursing students, 296 female (%71.5) and 118 (%28.5) male, participated in the study. The average age of the participants is 20.97±1.71 (min: 18, max: 28) years. %35.5 of the participants were interested in the environmental issue, %70.0 did not participate in the activities of any environmental organization, %35.5 stated that environmental issues were sometimes discussed in the family, and %51.2 stated that they took action against individuals who pollute the environment. It was determined that %65.5 of them did not receive any training on environmental protection. Ecological footprint awareness survey score (108,84±23,75) and sustainable consumption behavior survey score (54,78±9,28) were found. The score received by women from EAİFÖ is higher than that of men (p=0,021), It was determined that 2nd year nursing students received higher scores than 3rd, 4th and 5th year students (p=0,000). It was determined that the environmental awareness (15.91±5.14) and savings score (14.26±3.63) of the second grade group from STDS were higher than the other groups. According to the correlation analysis results, a statistically significant and positive relationship (r=0.397, p<0.05) was detected between sustainable consumption behavior and ecological footprint. As a result, it has been determined that sustainable consumption behaviors have a strong effect on ecological footprint awareness. Nursing students' knowledge and skills should be improved by increasing their education on assessing environmental health risks for the individual, family and society, developing sustainable consumption behaviors and environmental health.