1930-1933 yılları arasında Türkiye'deki irticai faaliyetler ve basındaki yansımaları

Abstract

1923 yılından itibaren Türk halkının yeni devlet rejimini benimsemesi sırasında, kendi çıkarlarını kaybetmek istemeyen bazı gerici zihniyetlerin yanlış yönlendirmeleri sonucu bir takım üzücü olaylar yaşanmıştır. Bu durum ülkenin hassas noktasıdır ve bu hassas nokta, din adını kullanarak kendine ya da mensubu olduğu gruba çıkar sağlamak isteyenlerin hedef alanı halini almıştır. 1930-1933 yılları aralığını seçmemizin nedeni de budur. Bu yıllar aralığında, kendisine basında büyük yer edinmiş ve "irtica" başlığıyla anılmış olan üç farklı olay yaşanmıştır. Her üç olayda, irtica başlığı altında tanımlansa da, aslında üç farklı nedenden kaynaklanmakta ve üç farklı olguluyu karşılamaktadır. 1930-1933 yılları arasında, Türkiye gündemine damgasını vuran ve yaşandığı dönem içerisinde basın tarafından uzun uzadıya irdelenen bu üç sosyal olay halkın huzurunu bozma ve cehalet temelli olma noktasında birleşmektedir. İlk olarak 1930 Ağrı Dağı Harekatı, ardından Menemen Olayı ve son olarak da Bursa'da Ezanın Türkçe okunması karşısında yapılan gösteriler; her üç olay da rejimin işlerliğini, yeni devletin otorite ve gücünü sınayarak, Mustafa Kemal'in ne kadar sağlam temeller üzerine yeni bir devleti inşa ettiğini tüm dünyaya kanıtlamıştır.

As from the year 1923, at the time of Turkish community were adopting the new system of government, some distressing events were experienced as a result of directing wrongly by reactionary mentalities who do not want to lose their benefits. This circumstances is the sensitive issue of the country and this sensitive issue became the butt of people who want to make benefits to themselves or to the group they belong to by using the name religion. That is why we chose the years between 1930-1933. Between these years, three different events, which impressed greatly in pres and were remembered with the title “reaction”, were experienced. Although each of these three events are characterized under the title of reaction, actually they take the root from Three different reasons and corresponds to three different facts. Between the years 1930-1933, these three social events, which marked the order of the day of Turkey and were considered, at length by pres within the period experienced, unite in the matter of creating social unrest and basing on illiteracy. Firstly, Mountain Ağrı Operation, then Menemen Event and finally demonstrations made in Bursa against being given Moslem call to prayer as Turkish; each of these three events proved to the whole world that Mustafa Kemal built a new polity on such strong bases by testing the operability of system of government, the authority and the power of the new polity.