Türkiye'de yetişen Sideritis L. (Lamiaceae) cinsinin Hesiodia ve Burgsdorfıa seksiyonlarının ITS nrDNA ile trnl-F ve ndhF cpDNA dizileriyle moleküler sistematik analizi

Abstract

Türkiye Sideritis L. türlerinin sistematik revizyonu Duman ve Arkadaşları tarafından 2005'te yapılmış olup, bu çalışmaya göre Türkiye'de Sideritis L. (Lamiaceae) cinsine ait 44 türe ait 55 takson belirlenmiştir. Hesiodia ve Burgsdorfia seksiyonlarında 5 takson bulunmaktadır. Hesiodia ve Burgsdorfia seksiyonlarına ait taksonlar tek yıllıktır. Sideritis lanata, Sideritis romana subsp.romana, Sideritis curvidens Burgsdorfia seksiyonunda ; Sideritis montana subsp.montana, Sideritis montana subsp.remota Hesiodia seksiyonunda yer almaktadır. Tek yıllık Sideritis L. türleri ile birçok araştırma yapılmıştır ama moleküler genetik verilerine dayalı filogenetik ilişkileri daha önceki çalışmalarda yapılmamıştır. Bu çalışma ile; Türkiye'de yayılış gösteren Sideritis L. cinsinin tek yıllık taksonlarının ITS nrDNA ile trnL-F ve ndhF cpDNA bölgelerinin çoğaltılması amaçlanmıştır. Bu bölgeler DNA dizilemeyle incelenerek, Türkiye'deki tek yıllık Sideritis taksonlarının filogenetik ilişkileri ve taksonomik pozisyonları netleştirilmiştir. Bu sonuçlar PAUP 4.0 programı yardımıyla filogenetik ağaç oluşturmada kullanılmıştır. Çalışılan bitki örneklerinin her birinin ITS, trnL-F ve ndhF bölgelerine ait DNA dizileri Maksimum Parsimoni (MP) kriteri altında Dallandır-Bağla-Analizi (Branch-and-Bound) ile yapılmıştır. Sonrasında mutlak uyumluluk ağaçları oluşturularak Bootstrap analizi yapılmıştır. Genetik uzaklık ağaçları ise UPGMA ve NJ analizleriyle elde edilmiştir. ITS bölgesine göre oluşturulan ağaçların ndhF ve trnL-F bölgelerine göre oluşturulan ağaçlardan sistematik açıdan morfolojik verilerle karşılaştırınca daha kullanışlı olduğu ortaya çıkmıştır. Sonuç olarak, tek yıllık Sideritis türleri monofiletik olup, Sideritis romana ve Sideritis curvidens ise ayrı türler olarak desteklenmektedir.

Sideritis L. species native to Turkey were revised by Duman et al. in 2005 and the members of this genus have been delimited with 44 species in total of 55 taxa. There are 5 taxa in Hesiodia and Burgsdorfia sections. Taxa belonging to the sections Hesiodia and Burgsdorfia are annual. Sideritis lanata, Sideritis romana subsp.romana, and Sideritis curvidens are in the section Burgsdorfia; Sideritis montana subsp. montana and Sideritis montana subsp.remota are in the section Hesiodia. A lot of investigations have been done with the annual Sideritis species; however, phylogenetic relationships based on the molecular genetic data have not been done yet. For this study; it was aimed to study the annual Sideritis taxa distributing in Turkey via employing the amplification of ITS nrDNA, trnL-F, and ndhF cpDNA regions. These regions were investigated by DNA sequencing and analyzing techniques and the annual taxa belonging to the genus Sideritis were determined the phylogenetic relationships and taxanomic positions of the taxa were clarified. The obtained data by DNA sequencing and editing were used to construct phylogenetic trees via the pylogenetic software named as PAUP* 4.0. ITS, trnL-F and ndhF DNA sequences of each plant sample studied were analyzed under parsimony criterion using Branch-and-Bound algortihm. Then the strict consensus trees were obtained and the Bootstrap analysis was performed under Maksimum Parsimony (MP) criterion. Genetic distance trees were obtained via UPGMA and NJ search strategies. Phylogenetic trees based on ITS region were found to be more useful than phylogenetic trees based on trnL-F and ndhF regions. In conclusion, Annual Sideritis taxa were found to be monophyletic, Sideritis romana and Sideritis curvidens were supported to be as distinct species.