Sideritis hispida P.H. Davis bitkisinin fitokimyasal analizleri

Abstract

TÜBİTAK 113Z710 No'lu proje kapsamında desteklenen bu çalışmada Türkiye için endemik bir tür olan Sideritis hispida P. H. Davis bitkisinin fitokimyasal olarak incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla bitkinin uçucu yağ analizi yapılmış, hazırlanan hekzan, aseton ve metanol ekstreleri fenolik ve diterpenik bileşikler yönünden incelenmiştir. Uçucu yağ analizleri GC/MS ile yapılmış olup, temel bileşenler α-kadinol (%41.1), α-kadinen (%13.3) ve karyofilen (%5.0) olarak belirlenmiştir. LC/MS-MS ile yapılan fenolik bileşik analizlerinde ana bileşenler hekzan ekstresi için salvigenin (323,78±22,04) mg/kg, hekzan sonrası aseton ve aseton sonrası metanol ile doğrudan hazırlanan aseton ve metanol ekstreleri için ise klorojenik asit olup miktarlarının sırasıyla (801,79±111,03), (1651,9±228,75), (1122,11±155,38), (1042,51±144,36) mg/kg olduğu belirlenmiştir. Ayrıca infüzyon ve dekoksiyon yöntemi ile hazırlanan su ekstrelerinin de fenolik analizi yapılmış olup, temel bileşenlerin infüzyon yöntemi için t-ferulik asit (93,66±6,54 mg/kg), dekoksiyon yöntemi için ise fumarik asit (614,18±42,59 mg/kg) olduğu belirlenmiştir. Hazırlanan ekstrelerden 6 tane diterpen, 1 tane steroid izole edilmiş olup yapıları spektroskopik yöntemlerle (1H-NMR, 13C-NMR, COSY, HMQC, HMBC); Siderol (ent-7α-asetil-18-hidroksikaur-15-en) (1), Sidol (ent-3β-asetil-7α,18-dihidroksikaur-16-en) (2), Eubotriol (ent-7α,15β,18-trihidroksikaur-16-en) (3), 7-asetil sideroksol (ent-7α-asetoksi-18-hidroksi-15β,16β-epoksikauran) (4), Linearol (ent-3,7-dihidroksi,18-asetoksi-kaur-16-en) (5), Sideroksol (ent-7α-18-dihidroksi-15β,16β-epoksi kauran) (6), stigmasterol ((3S,8S,9S,10R,13R,14S,17R)-17-[(E,2R,5S)-5-etil-6-metilhept-3-en-2-il]-10,13-dimetil-2,3,4,7,8,9,11,12,14,15,16,17 dodekahidro-1H-siklolopenta[a]fenantren-3-ol)) (7) olarak belirlenmiştir. Ham ekstrelerin antimikrobiyal, antioksidan ve anti-Alzheimer aktivite testleri yapılmış olup, çalışılan mikroorganizmalardan sadece Candida albicans'a karşı hekzan ve aseton ekstreleri zayıf aktivite gösterirken, DPPH, CUPRAC ve β-karoten linoleik asit yöntemiyle yapılan antioksidan aktivite teslerine göre ise aseton ve metanol ekstreleri oldukça aktif bulunmuştur. Ekstrelerin hiçbiri AChE enzimini inhibe etmezken BChE enzimine karşı en iyi inhibisyon değeri metanol ekstresinde gözlenmiştir.

In this study, which was supported by TÜBİTAK project number 113Z710, aimed to investigate Sideritis hispida P. H. Davis endemic to Turkey in terms of phytochemistry. For this purpose, the essential oil of the plant was analyzed, and the hexane, acetone and methanol extracts prepared from plants were investigated in terms of phenolic and diterpenic compounds. The analyses of the essential made with GC/MS, α-cadinol (41.1%), α-cadinene (13.3%) and caryophyllene (5.0%) were determined as main components. The analyze of phenolic compounds made with LC/MS-MS, for the hexane extract salvigenin (323,78±22,04 mg/kg) determined as a main compound, for the acetone and methanol extract that was prepared after hexane, and directly prepared acetone and methanol extracts, chlorogenic acid was the main compound and the amount of these compound as follow; (801,79±111,03), (1651,9±228,75), (1122,11±155,38), (1042,51±144,36) mg/kg. Furthermore the water extract which were prepared infusion and decoction method also analyzed in terms of phenolic compounds and t-ferrulic acid was found to be main component of the infusion (93,66±6,54 mg/kg), fumaric acid was found to be main components of the decoction method (614,18±42,59 mg/kg). Six diterpenes and one steroid isolated from the extracts and their structure were elucidated using spectral methods (1H-NMR, 13C-NMR, COSY, HMQC, HMBC); Siderol (ent-7α-acetyl-18-hydroxykaur-15-ene) (1), Sidol (ent-3β-acetyl-7α,18-dihydroxykaur-16-ene) (2), Eubotriol (ent-7α,15β,18-trihydroxykaur-16-ene) (3), 7-acetyl sideroxol (ent-7α-acetoxy-18-hydroxy-15β,16β-epoxykauran) (4), Linearol (ent-3,7-dihydroxy,18-acetoxy-kaur-16-ene) (5), Sideroxol (ent-7α-18-dihydroxy-15β,16β-epoxykauran) (6), stigmasterol ((3S,8S,9S,10R,13R,14S,17R)-17-[(E,2R,5S)-5-ethyl-6-methylhept-3-ene-2-yl]-10,13-dimethyl-2,3,4,7,8,9,11,12,14,15,16,17 dodecahydro-1H-cyclopenta[a] phenanthrene-3-ol)) (7). The antimicrobial, antioxidant and anti-Alzheimer's activity test of crude extracts were studied, in all the studied microorganisms, the hexane and acetone extracts have showed weak activity against only Candida albicans, according to the DPPH, CUPRAC and β-carotene-linoleic acid assays acetone and methanol extracts have showed strong antioxidant activity. None of the extracts have inhibited the enzyme AChE, the best inhibition values against BChE enzyme was observed in the methanol extracts.