Öğrenme sarmalına göre tasarımlanan 5E öğretim modeli uygulamalrı ile dokuzuncu sınıf öğrencilerinin aynalar konusundaki kavramsal değişimlerinin incelenmesi

Abstract

Bilginin sürekli geliştiği ve değiştiği günümüzün teknoloji toplumunda, öğrencilerin öğretim sürecinde aktif rol alarak bilgiyi yapılandırması tercih edilmektedir. Bu nedenle öğretim sürecinde; öğrencilerin bilgilerini yeniden organize etmesine imkân veren, kavramsal değişim sürecine yardımcı olarak anlamlı öğrenmenin gerçekleşmesine fırsat sağlayan öğretim modellerinin kullanılması önem taşımaktadır. Bu aşamada anlamlı öğrenmeyi gerçekleştirebilmenin yolu, öğrencilerin öğretim ortamına getirdikleri yanılgıları saptamak ve mevcut yanılgıların yerine bilimsel bilgiyi koyabilmekten geçmektedir. Bu nedenle günümüzde, kavram yanılgılarını belirlemeye yönelik çalışmaların yerini kavramsal değişim süreci ve yapısına ilişkin araştırmalar almaktadır. Çalışma ile öğrencilerin aynalar ile ilgili kavram yanılgılarını belirlemek ve öğrenme sarmalına uygun olarak tasarımlanan 5E öğretim modelinin kavramsal değişime ve kavramsal değişim sürecine etkisini incelemek amaçlanmıştır. Örneklem; Balıkesir il merkezinde bulunan İstanbulluoğlu Anadolu Öğretmen Lisesinin lise 1. sınıfları arasından küme örnekleme yöntemi yardımı ile seçilen iki şubeden (46 öğrenci) oluşmaktadır. Veri toplama aşamasında; kavram testi, görüşmeler, anketler, yansıtıcı günlükler ve anlam çözümleme tablolarından yararlanılmıştır. Araştırmada elde edilen veriler incelendiğinde; “gözlemcinin konumu ile görüntü ilişkisi”, “aynada görüntünün yeri”, “cisim ile görüntü arasındaki ilişki”, “görüntünün sahip olduğu özellikler” ve “görüş alanının bağlı olduğu faktörler” konularında öğrencilerin kavram yanılgılarına sahip olduğu belirlenmiştir. Bu doğrultuda; kavramsal değişimi gerçekleştirebilmek amacıyla 5E öğretim modeline dayalı bir öğretim süreci tasarlanmıştır. Bu aşamada; 5E öğretim modelinin aşamaları (giriş, keşfetme, açıklama, derinleştirme, değerlendirme) ayrı ayrı incelenmiş, her aşama için farklı uygulamalar geliştirilmiştir. Öğretmenin ders akışını 5E öğretim modeli çerçevesinde yürütebilmesi için öncelikle öğrenme planı oluşturulmuştur. Öğrenme planı öğretmenin bir ders saati içerisinde; hangi faaliyetleri ne amaçla gerçekleştireceğine, aşamalar arası geçişte hangi noktalara dikkat edeceğine yönelik ayrıntılı bilgiler içermektedir. Öğrencilerin kullanımına yönelik olarak ise “öğrenci kılavuzları” oluşturulmuştur. Öğrenci kılavuzlarında; aynalar ünitesi süresince gerçekleştirilen 20 farklı etkinlik ile ilgili bilgiler, açıklamalar ve sorular ile değerlendirme sürecinde kullanılan “anlam çözümleme tabloları” ve “yansıtıcı günlükler” yer almaktadır. Öğretim sürecinin sonunda; öğrencilerin öğretim sürecine taşıdıkları mevcut kavramlar ile ilgili hoşnutsuzluk duydukları, gerçekleştirdikleri deney ve etkinlikler yardımıyla ulaştıkları yeni kavram ve açıklamaları “anlaşılır”, “akla yatkın” ve “yararlı” buldukları için olası yeni (bilimsel) kavramları benimseyerek anlamlı ve kalıcı bir öğrenme gerçekleştirdikleri ortaya çıkmıştır.

In modern technology society in which knowledge continuously improves and changes, it is preferred that students construct knowledge by actively participating in the learning process. Therefore, it is important that the instruction process employ teaching models that allow students to reorganize their knowledge and enable meaningful learning by assisting the process of conceptual change. At this stage, the way to achieve meaningful learning lies in identifying the misconceptions brought to the learning environment by students and replacing the existing misconceptions by scientific knowledge. Thus, studies aiming to identify misconceptions are now being replaced by the research on the process of conceptual change and its nature. The study aimed to identify the students’ misconceptions about mirrors and to examine the impact of 5E teaching model designed on the basis of the learning spiral upon conceptual change and the process of conceptual change. The study sample consists of two classes of students (46 students) selected from among the first-grade high school classes in İstanbulluoğlu Anatolian Teacher High School located in the provincial center of Balıkesir by using the cluster sampling method. The data collection process employed concept tests, interviews, questionnaires, reflective journals, and semantic features analysis charts. An examination of the data obtained in the study revealed that the students had misconceptions concerning the subjects of “the relationship between an observer’s position and image”, “location of image in the mirror”, “the relationship between object and image”, “the characteristics of an image” and “the factors upon which field of vision depends”. Thus, an instruction process based on the 5E teaching model was designed in order to achieve conceptual change. At this point, the stages of the 5E teaching model (engaging, exploration, explaining, elaborating, evaluation) were examined separately and different applications were designed for each stage. A learning plan was first made so that the teacher could present the course within the framework of 5E teaching model. A learning plan contains detailed information as to which activities the teacher will implement during a course session and to what purpose and which points s/he should pay attention to for transitions from one stage to another. “Student guides” were designed for students’ use. The student guides includes information about 20 different activities performed throughout the teaching of the mirrors unit, the “semantic features analysis charts” and “reflective journals” used for explanations, questions and in the process evaluation. At the end of the teaching process, it was revealed that the students felt discontent about the existing concepts they brought to the teaching process and achieved meaningful and retentive learning by adopting possible new (scientific) concepts as they found the new concepts and explanations they arrived at by the help of the experiments and activities they performed “comprehensible”, “reasonable” and “useful”.