Yenilebilir endemik bitkilerin zeytinyağlı yemeklerde kullanımı: Seferihisar örneği

Abstract

Sürekli olarak gelişen ve değişen dünya düzeninde, insanların yeni yerler görme isteği bunun yanı sıra gittikleri destinasyonların yiyecek-içecek kültürünü tanımak istemeleri son yıllarda önem kazanan bir olgu olmuştur. Bu anlayış da gastronomi turizmi dediğimiz kavramı ortaya çıkarmıştır. İnsanlar ziyaret ettikleri bölgelerin salt turistik ve tarihi ya da görsel zevklerini tatmalarının yanı sıra o bölgenin yerel mutfağını ve yöresel lezzetlerini de tanımak ve deneyimlemek istemektedirler. Türk mutfağının dünyanın en önemli mutfaklarından olmasının sebeplerinden biri de yöreye ait otlarla üretilen yemeklerin bulunmasıdır. Dolayısıyla Ege mutfağı da Türkiye’nin önde gelen mutfaklarından biridir. Bu açıdan bakıldığında Seferihisar yöresine ait yöreye özgü bir çok yenilebilir bitkinin olduğunu ve Seferihisar’ın yiyecek içecek kültürünü şekillendiren önemli bir faktör olduğu düşünülmektedir. Seferihisar’ın endemik bir çok bitki barındırması ve yenilebilir olanların zeytinyağlı yemeklerde kullanılması bu çalışmanın ana konusunu oluşturmaktadır. Seferihisarın bir (Cittaslow) yavaş şehir olması, slow food felsefisini benimsemesi, insanları daha sağlıklı ve iyi gıdaları tüketmeye yönelten bir anlayışa sahip olması, ayrıca ekolojik açıdan organik tarımı desteklemesi ve çok çeşitli yöreye özgü otları barındırması çalışma alanı olarak tercih edilmesinde önemli faktörlerdir. Çalışmanın ana amacı katılımcıların Seferihisar bölgesine ve yöreye özgü yenilebilir otlara yönelik algılarının zeytinyağlılardaki kullanım etkilerine yönelik algılarını şekillendirmede etkili olup olmadığını tespit etmektir. Ayrıca böyle bir çalışmayla Seferihisar’ın gastronomik çekiciliğini ortaya çıkarmak ve yerel halkta bu konuyla ilgili farkındalık yaratmak ve onları bilinçlendirmek de yine çalışmanın amaçları arasındadır. Bu faktörleri belirlemek için Seferihisar yöresindeki yerel halk ve turiste anket çalışması uygulanmıştır. Araştırma sonucunda katılımcıların cinsiyet, yaş, meslek gibi demografik özelliklerinin Seferihisar yöresi ve yöreye özgü yenilebilir otlara ilişkin 40 ifadeye göre verdikleri cevaplar farklılık göstermektedir. Yine yapılan korelasyon analizinde katılımcıların Seferihisar bölgesine ve yenilebilir otların etkinliğine yönelik algılarının, zeytinyağlılarda kullanım etkisine yönelik algılarıyla pozitif yönde bir ilişki olduğu saptanmıştır. Yani Seferihisar bölgesiyle ilgili ve yenilebilir otlarla ilgili pozitif düşünün katılımcılar, yenilebilir otların zeytinyağlılarla bir bütün olduğunu ve zeytinyağlı yemeklerde kullanılmasının bölgenin gastronomik açıdan gelişimi için önemli olduğunu düşünmektedirler. Çalışmanın birinci bölümünde literatür kısmında Gastronomi turizmi ve Gastronomik kimlik ve destinasyonlara etkilerinden bahsedilmiştir. İkinci bölümünde Seferihisar bölgesi her yönüyle incelenmiş ve gerekli bilgiler verilmiştir. Üçüncü bölümde Seferihisar yöresine özgü yenilebilir otlar ayrıntılı olarak incelenmiş ve kullanıldığı zeytinyağlı yemeklerden bahsedilmiştir. Ayrıca yenilebilir otların özellikleri, faydaları ve kullanım alanlarına da değinilmiştir. Çalışma beş ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde araştırmanın problemi, araştırmanın amacı, araştırmanın önemi, varsaymlar, sınırlılıklar belirtilmiştir. İkinci bölümde gastronomi ve gastronomi turizmi, Seferihisar yöresiyle ilgili ayrıntılı bir literatür, son kısımda ise yöreye özgü yenilebilir otların neler olduğu ve kullanıldığı zeytinyağlı yemekler ayrıntılı bir şekilde verilmiştir. Üçüncü bölümde araştırmanın yöntemi üzerinde durulmuştur. Dördünce bölümde araştırmanın sonuçlarına ilişkin bulgular, çizelgelerle açıklanmış ve yorumlanmıştır. Son bölümde ise araştırmanın sonuçlarından bahsedilmiş ve bu bağlamda bir takım iyileştirici öneriler geliştirilmiştir.

With continuously changing and developing sense of world, wishes of people about seeing new sightseeings alongside knowing food and beverage culture of destinations, have become an important matter for recent years. This understanding has revealed the “gastronomy tourism” concept. People visit destinations not only for its historical, touristic or visual appearances but also visit destinations in order to recognize and experience their local foods and beverages. One of the main reason that Turkish cuisine is a world-class cuisine is having meals produced with indigenous plants. Accordingly, Aegean Cuisine is one of the leading cuisines of Turkey. When viewed from this aspect, there are many indigenous plant species in Seferihisar , also considered as an important fact that develops food and beverage culture of Seferihisar. Usage of Indigenous edible plant species with olive oil meals forms the main subject of this study. The main facts that influences the selecting Seferihisar for this study: being a Cittaslow region, adopting the “slow food” philosophy, having the idea of consuming only healthy foodsfor people, supporting the organic agriculture ecologically and holding many indigenous plant species. The main purpose of this study is to determine the perceptions towards indigenous edible plants of attendants whether influences the perceptions towards using indigenous edible plants with olive oil meals or not. Also finding out the gastronomical attractiveness of Seferihisar and raising awareness of inhabitants about this subject are other reasons for this study. Questionairre method has been conducted on locals and tourists in order to determine several facts. The demographical features ( age, gender, profession, level of income and education) and statements about Seferihisar region and indigenous edible plants (40 statemens) have been analyzed. As a result of this, there are significant differences between demographical features and statements of attendants. Also with correlation analysis, it has been resulted that there are positive correlation between attendant’s perceptions towards the effectiveness of indigenous edible plants and perceptions towards usable effects with olive oil meals. The result explains that people who thinks positive about Seferihisar and its edible plants, also thinks that indigenous edible plants are inseperable with olive oil meals and highly affects the gastronomical development of a region. In first chapter of the study, the subject concerning Gastronomy tourism, Gastronomical Identity and effects to destinations have been mentioned. In second chapter, Seferihisar region have been mentioned with all aspects. In third chapter, indigenous edible plants and olive oil meals have been mentioned, Besides briefly referred to the importance of the features, benefits and usage fields of edible plants. The study consists of five main chapters. The problem, purpose, importance of research, assumptions and limitations consist of the first chapter. Gastronomy and gastronomy tourism concept, detailed literature of Seferihisar region, indigenous edible plants and olive oil meals have been mentioned in the second chapter. The third chapter consists of research method. In forth chapter, findings towards analyze results have been interpreted below demonstrated tables. In the last chapter, several suggestions have been developed in accordance with the conclusion of the study.