Spil Dağı Milli Parkı’nda (Manisa) kültürel ekoloji: Ayvacık Köyü örneği

Abstract

Çalışmanın amacı, Spil Dağı milli parkı içerisindeki Ayvacık Köyü‟nün milli park statüsü kazanmadan önceki durumu ve statüyle birlikte oluşan yerel kullanımdaki değişmeler ile köy sakinlerinin bu süreçten nasıl etkilendiklerini incelemektir. On iki ay sürmüş bu çalışmada görüşme, gözlem, doküman analizi gibi veri toplama yöntemleri kullanılması; saha çalışmaları ve katılımlı gözlemler ile desteklenmiştir. Toplanan verilerin analizi aşamasında betimsel analiz kullanılmış olup, bu yöntem için seçilen çerçeve „ Kültürel Ekolojik Perspektif‟ tir. Araştırmanın iki hipotezi vardır. İlki sahanın milli park ilan edilmesiyle Ayvacık Köyü‟ndeki halka getirilen kısıtlamalar neticesinde oluşan ekonomik sıkıntılar ve göç sürecinin başlamasıdır. Bu nedenle milli park statüsünü sonrasında koruma biyolojik perspektif ile sınırlı kalmış, koruma tam anlamıyla sağlanamamış ve yerel halk bu durumdan olumsuz etkilenmiştir. Diğer varsayım ise, saha İzmir metropolünün rekreasyonel kullanımı haline gelmiş, bu kullanımın çevresel, kültürel ve sosyolojik etkileri nedeniyle milli park üzerinde büyük baskı oluşturmasıdır. Çalışma sahasında belirtilen veri toplama ve analizleri neticesinde, Ayvacık Köyü‟nde başlayan göç sürecinin, sadece koruma statüsü ile ilgili olmadığı anlaşılıp, göçü tetikleyen çeşitli faktörlerin olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak Ayvacık Köyü‟nde başlayan göç süreci sadece koruma modeliyle ilgili değildir ve milli park sınırları içinde rekreatif ve turizm faaliyetlerine katılanların, milli parkın doğal, kültürel ve tarihi kaynak değerleri üzerinde baskı oluşturduğu görülmektedir.

The purpose of this study is to investigate the natural resource use inside the Spill Dağı National park before the declaration of the national park and the effects of the national park on local populations. The study is based on a 12-month fieldwork that included interviews, participant observations and document analysis. All these date were analyzed using a cultural ecological perspective. There were two main hypothesis: The first one is after the area was declared a national park an outmigration has started because of restrictions imposed by the park administration and later the protection has based on biological conservation excluding social aspects; the second one is because the area located very close to Izmir metropolitan area, the recreational use of the area has significantly increased recently and this created an immense impact on the resources of the national park. After the investigation we found that the migration of local residents from the area is not directly connected to the declaration of national park, but there are a number of other factors affecting this process. In addition it is observed that the area serves as a recreational area for not only Izmir city but for faraway places as well. All these recreational and touristic activities create stress for the resources of the national park.