“Arkadaş”, “çocuklara arkadaş”, “çocuklara talim” dergileri (metin-inceleme)

Abstract

Çocuk edebiyatı türlerinden biri olan çocuk dergileri, eğlendirirken eğiten ve bilgilendiren yönüyle çocukların kişisel, sosyal ve kültürel gelişimleri açısından önemli görülmüştür. Araştırmamız belli bir dönemde haftalık ve on beş günlük olarak yayımlanan “Arkadaş”, “Çocuklara Arkadaş” ve “Çocuklara Talim” dergilerinin bütün sayılarının latinize edilip incelendiği tematik ve teknik bir çalışmadır. Ele alınan dönem, çocuk edebiyatı ve dergiciliği alanında önemli gelişmelerin yaşandığı bir dönemdir. Bu çalışmada amaç, eski harfli üç dergiyi bir bütün halinde günümüz harflerine aktararak, bu alanda yapılan çalışmalara katkıda bulunmak ve bu dergilerde yer alan metinler ışığında söz konusu dergilerin çocuklara yönelik eğitim ve öğretim anlayışını tespit etmektir. “Arkadaş”, “Çocuklara Arkadaş” ve “Çocuklara Talim” dergileri içerik ve üslup olarak 19. yüzyılda yayımlanmış önemli çocuk dergileri arasında yer almaktadır. 1876 yılında yayımlanmaya başlayan “Arkadaş” dergisi toplam 13 sayı devam etmiştir. İçeriğinde yer alan resimlemeler nedeni ile dönemin Avrupaî tarzdaki dergilerinden biri olarak kabul edilen “Arkadaş”ta yer alan metinlerin büyük bir kısmı ana başlıklar altında ve belli bir düzen içerisinde verilmiştir. Ana başlıklar altında verilen metinler bilgilendirici ve eğlendirici bir içeriğe sahipken diğer metinler ahlakî anlamda ders veren bir görünüm arz etmektedir. 1881 yılında yayımlanmaya başlayan “Çocuklara Arkadaş” dergisi, her bir sayısında on altıyı bulan sayfa adedi ile dönemin en çok sayfa sayısına sahip olan dergilerinden biri olarak nitelendirilmektedir. Derginin ilk cildi 12 sayı yayımlanırken ikinci cildi 1 sayı devam edebilmiştir. “Çocuklara Arkadaş” dergisinde yer alan metinlerin bir kısmı belli bir ana başlık altında ve bir düzen içerisinde verilirken büyük bir kısmı bir ana başlığa bağlı kalınmadan serbest bir şekilde yayımlanmıştır. Ana başlıklar altında verilen metinler eğlendirirken eğitmeyi amaçlayan öğüt verici metinlerdir. Ana başlıklar altında verilmeyip serbest bir şekilde yayımlanan metinlerin geneli bilgi içeriklidir. 1887 yılında yayımlanmaya başlayan “Çocuklara Talim” dergisi, dönemin dil öğretimi konusunda dikkat çeken yapıtları arasında yer almaktadır. Dergide belli bir ana başlık altında toplanan metinler daha çok bilgi içeriklidir ve çocukların dil gelişimlerine katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Belli bir ana başlık dâhilinde verilmeyen metinler ise çocukların kişisel, sosyal ve ahlakî anlamda gelişmelerine yardımcı olacak niteliktedir. “Arkadaş”, “Çocuklara Arkadaş” ve “Çocuklara Talim” dergileri karşılaştırılarak incelendiğinde dergiler arasında şekil, içerik ve anlatım yönünden benzerlik ve farklılıkların olduğu görülmektedir. “Arkadaş”, “Çocuklara Arkadaş” ve “Çocuklara Talim” dergilerinde ele alınan konular çocukları hem eğlendirip hem de bilgilendirerek onları sıkmadan olumlu davranış kazanmalarına yardımcı olacak niteliktedir. Söz konusu dergiler bu özellikleri ile çocuk edebiyatı ve çocuk dergiciliği alanında önemli bir yere sahiptir.

Children's magazines that are one of the literary areas of children's literature, has been seen as important in terms of children's personal, social and cultural developments with the aspects of educating and teaching while entertaining them. Our research is a thematic and technical study that is latinized and examined of all the numbers of "Arkadaş", "Çocuklara Arkadaş" and "Çocuklara Talim" magazines that is published weekly and fifteen days in a certain period. The period discussed is a period in which important developments are experienced in the field of children's literature and journalism. The aim of this study is to contribute to the studies in this field by transferring the three old journals as a whole and to determine the educational approach of journals to children in the light of the texts in these journals. "Arkadaş”, “Çocuklara Arkadaş” and "Çocuklara Talim" journals are among to the important children's magazinespublished in the 19th centuryin terms of content and style.The "Arkadaş" magazine, which began to be published in 1876, continued to be published in a total of 13 times.The majority of thetexts in the "Arkadaş" magazine, which was accepted as the first European style magazine of the period was given under main headings and in a certain order.While the texts given under the main headings have an informative and entertaining content, the other texts have a content gives a moral lesson to the children. The magazine of "Çocuklara Arkadaş"began to be published in 1881, is considered as a magazine with the longest number of pages. While the first tome of the magazine was published 12 times, the second tome was just published once. Some of the texts in "Çocuklara Arkadaş" journal is given under a certain headline and in an order. On the other hand, a large part of it was emitted without being bound to a main title. The texts given under main headings are hortative texts that aim to educate children while entertaining. The general of the texts published freely have an informative content. The journal "Çocuklara Talim" started to be emitted in 1887, is one of the most remarkable works in terms of language teaching.The texts gathered under a specific title in the journal are more informative and aim to contribute to children's language development. In addition to this, the texts which are not given in a certain order have the qualification to help children to developin a personal, social and moral way. When we examined the "Arkadaş" ,"Çocuklara Arkadaş" and "Çocuklara Talim" journals by comparing, we see that there are similarities and differences between journals in terms of form, content and expression. The subject matters discussed on "Arkadaş", "Çocuklara Arkadaş" and "Çocuklara Talim" journals have the quality of both entertaining and informing children to help them to gain positive behaviour without getting bored. These journals have an important place in children's literature and children's journalism with these features.